W Dniu Polskiego Państwa Podziemnego 27 września 2012 r. nastąpiła z niecierpliwością oczekiwana inauguracja ekspozycji stałej Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa "Nila" w Krakowie. Na uroczystość przybyli licznie przybyli Kombatanci, władze państwowe, samorządowe i wojskowe duchowieństwo, ludzie nauki, kultury i sztuki oraz przedstawiciele mediów.

Rok temu, w wigilię Dnia Polskiego Państwa Podziemnego, 26 września 2011 r. nastąpiło zakończenie realizacji pierwszego etapu realizacji projektu "Rewaloryzacja i adaptacja budynku przy ul. Wita Stwosza 12 w Krakowie dla potrzeb Muzeum Armii Krajowej", w ramach Osi Priorytetowej 5. Krakowski Obszar Metropolitalny Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. W latach 2009-2011, po przejęciu przez Muzeum w całości jednego z budynków austo-węgierskiej Twierdzy Kraków, został on przebudowany i dostosowany do pełnienia zadań statutowych placówki muzealnej, której celem jest dokumentacja dziejów Polskiego Państwa Podziemnego, a szczególnie Armii Krajowej. Zachowany został zasadniczo wygląd zewnętrzny, jednak wnętrza poddano gruntownemu unowocześnieniu. Największą zmianą było zadaszenie prostokątnego dziedzińca. Właśnie w tej części budynku, pod szklanym dachem, spotkali się licznie przybyli Kombatanci, władze państwowe i samorządowe, duchowieństwo, ludzie nauki, kultury i sztuki oraz przedstawiciele mediów.

Pierwsi goście przybyli około południa. Tłem do rozmów dawnych towarzyszy broni i innych zaproszonych gości były pieśni i piosenki patriotyczne. Początkowo odtwarzane z płyty, a następnie w wykonaniu Chóru Zespołu Szkół Społecznych Nr 1 w Krakowie. Mistrzem ceremonii był znany aktor Jacek Romanowski, który poprosił o wprowadzenie Pocztów Sztandarowych, które zajęły miejsce obok Chóru. Warto dodać, iż wśród pocztów sztandarowych Wojska Specjalne reprezentowały sztandary Jednostek Wojskowych "Nil" i Jednostki Wojskowej "Agat".

O godzinie 13.00 zebrani odśpiewali Hymn Państwowy, a następnie zebranych powitał Kazimierz Barczyk, Przewodniczący Rady Muzeum AK. Przemówienie rozpoczął od znamiennych słów: "W pierwszej kolejności witam Bohaterów Polskiego Państwa Podziemnego, Żołnierzy Armii Krajowej i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Dziś jest Państwa wielkie święto, po prawie siedemdziesięciu latach dziękujemy Wam otwierając ekspozycję stałą jedynego na świecie Muzeum Armii Krajowej i Polskiego Państwa Podziemnego. Wasze Muzeum jest najpiękniejszym pomnikiem honorującym wszystkich walczących o niepodległość Rzeczypospolitej w czasie II Wojny Światowej. Szczególnie witam tych, którzy przed udaniem się na wieczną wartę, mają tę ogromną radość uczestniczyć w dzisiejszym uroczystym spotkaniu Świadków Historii". W przemówieniu powitalnym K. Barczyka z imienia i z nazwiska przywołani zostali przedstawiciele organizacji kombatanckich i niepodległościowych, duchowieństwo, reprezentacji władz państwowych, samorządowych i Wojska Polskiego (w tym delegaci Ministra Obrony Narodowej, Sztabu Generalnego WP, Jednostek Wojsk Specjalnych NIL, AGAT, GROM i KOMANDOSÓW), dyplomaci, naukowcy, aktorzy a także specjaliści z zakresu sztuk pięknych, wystawiennictwa i architektury, którzy współtworzyli w powstaniu wystawy. Po powitaniu dostojnych gości przez Przewodniczącego K. Barczyka, J. Romanowski wygłosił Rotę Przysięgi Żołnierzy Armii Krajowej.

Kolejnym punktem programu były wystąpienia Organizatorów Muzeum oraz przedstawiciela Prezydenta RP. Po Sygnale Wojska Polskiego "Słuchajcie wszyscy" za mikrofonem stanął prof. dr hab. Jacek Majchrowski, Prezydent Miasta Krakowa, a następnie Marek Sowa, Marszałek Województwa Małopolskiego. Mówcy zwrócili uwagę na powiązanie historycznych tradycji miejsca ze współczesną pamięcią historyczną, a także na wykorzystanie możliwości finansowych powstałych dla krajowych instytucji kultury po wejściu Polski w struktury unijne. Trzecim w tej części inauguracji wystawy stałej Muzeum AK był pana Maciej Klimczak Podsekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta RP, syn Powstańca Warszawskiego. Odczytał on zebranym list Bronisława Komorowskiego skierowany do uczestników zgromadzenia, którego fragment należy tutaj przytoczyć: "Otwierana dzisiaj nowa ekspozycja jest kolejnym krokiem, prowadzącym już w XXI wiek. Niezwykle udana modernizacja obszernej, zabytkowej siedziby Muzeum imponuje ilością i wartością historyczną tysięcy muzealiów i archiwaliów. Zaś tematyczne szlaki zwiedzania i interaktywne multimedia wychodzą naprzeciw potrzebom oraz percepcyjnym możliwościom dzieci i młodzieży. Wszystko to każe myśleć o tej instytucji jako o jednej z najatrakcyjniejszych placówek muzealnych w Polsce, spełniającej przy tym niezmiernie ważną misję społeczno-edukacyjną".

Po wystąpieniach przedstawicieli organizatorów i głowy państwa, zebrani ponownie powstali. Hymn AK został wykonany przez dzieci z Chóru w Zespole Szkół Społecznych Nr 1 w Krakowie. Następnie zebrani oddali hołd, tym którym nie dane było doczekać dzisiejszych czasów. Modlitwę w intencji ofiar II wojny światowej poprowadził Jego Eminencją Ksiądz Kardynał Franciszek Macharski, delegat Metropolity Krakowskiego Ks. Stanisława Dziwisza. Należy zaznaczyć, że Kardynał Macharski od lat towarzyszy Kombatantom w ich spotkaniach, otwarcie ekspozycji stałej jest więc swoistym ukoronowaniem tej wieloletniej współpracy ze środowiskiem byłych Żołnierzy AK.

Po odmówieniu modlitwy "Ojcze nasz" na mównicy pojawili się kolejno: Marzenna Szchejbal, Prezes Oddziału Londyn Koła byłych Żołnierzy AK, Ppłk. Kazimierz Kemmer "Halny", Prezes Fundacji Muzeum Historii AK a zarazem wiceprzewodniczący Rady Muzeum AK, dr hab. Andrzej K. Kunert, Sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, prof. Szewach Weiss, były przewodniczący Knesetu i ambasador w Polsce oraz dr Piotr Kurek, wiceprezes Zarządu Głównego ŚZŻAK i delegat Prezesa Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy AK. Zwieńczeniem kombatanckiego cyklu wystąpień stało się symboliczne przekazanie osobistych pamiątek po Generale Emilu Fieldorfie "Nilu" przez Leszka Zachutę na ręce Dyrektora Muzeum AK Adama Rąpalskiego. L. Zachuta wspomniał swoją zmarłą przed kilkoma dniami żonę, Marie Fieldorf, bratanicę Generała. Cenne eksponaty od jedynego żyjącego członka rodziny patrona Muzeum z pewnością będą zwieńczeniem kolekcji Jemu poświęconej.

Oficjalne otwarcie wystawy stałej nie mogło obyć się bez przecięcia wstęgi w trakcie którego trębacz wykonał "Hasło Wojska Polskiego". Uroczystego przecięcia dokonali: J. Majchrowski, M. Sowa, K. Barczyk a także gość honorowy Karolina Kaczorowska, wdowa po ostatnim Prezydencie RP na uchodźstwie, której towarzyszyli Kombatanci: M. Szchejbal, ppłk. K. Kemmer oraz mjr. adw. Ryszard Brodowski, Prezes Zarządu Okręgu Małopolska Światowego Związku Żołnierzy AK.

Po przecięciu wstęgi Dyrektor Muzeum AK podziękował wszystkim zebranym, a J. Romanowski poprosił o wyprowadzenie Pocztów Sztandarowych, co oznaczało koniec części oficjalnej uroczystości. Zebrani zwiedzili wystawę, a następnie spotkali się na poczęstunku.

Oficjalnym uroczystościom towarzyszyły dwie imprezy towarzyszące. Pierwszą były warsztaty modelarskie, drugą patriotyczny koncert hiphopowy dla młodzieży połączony ze spotkaniem ze świadkami historii.

Pokaz modelarski został zorganizowany przez stowarzyszenie modelarzy IPMS Kraków. Warsztaty miały charakter interakcyjny - w czasie ich trwania można było podyskutować o technikach modelarskich oraz o historii poszczególnych modeli. Zaprezentowano również, z wcześniej przygotowanych materiałów różne fazy tworzenia modelarskiej repliki. Grzegorz Szymanowski zaprezentował wstępne przygotowanie modelu - czyli wycinanie plastikowych części a następnie ich wstępna obróbka tak jak pasowanie, szlifowanie, uzupełnianie nierówności, szpachlowanie i polerowanie. W trakcie tych czynności przedstawiono krótką historię samej konstrukcji samolotu P-47 Thunderbolt - najcięższego myśliwca alianckiego z okresu II wojny światowej. Lotnikiem związanym z prezentowanym modelem był świetnie mówiący po polsku, Franciszek Stanisław Gabryszewski - urodzony w 1919 r. w Stanach Zjednoczonych syn polskich emigrantów. Samo wykańczanie modelu zaprezentował z kolei Marcin Czarnowicz. W trakcie omawianego pokazu można było również podziwiać kunszt i precyzję wykonania zaprezentowaną przez Andrzeja Lytyńskiego - modelarza kartonowego - zamieniającego płaski papier w realne kształty trójwymiarowych modeli. Przygotował on częściowo zbudowany model samolotu Zlin, a w trakcie prezentacji można było również obserwować sposób konstruowania innego modelu - również kartonowego. Warsztaty trwały około dwóch godzin. W tym czasie można było udać się w zaczarowaną podróż w czasie spotykając się, oko w oko - wprawdzie znacząco pomniejszonymi - symbolami wydarzeń lat II wojny światowej.

Tego samego dnia, w godzinach wieczornych na dziedzińcu muzealnym miał miejsce patriotyczny koncert hiphopowy. Przed występami Tadka Firmy Solo i Wirusa na scenie do zebranej publiczności przemówili Kombatanci: ppłk. Tadeusz Bieńkowicz, VM, Prezes Polskiego Związku Więźniów Komunizmu oraz kpt. Jerzy Krusenstern, Prezes Oddziału Krakowskiego Światowego Związku Żołnierzy AK, członek Rady Muzeum AK. Zebrani pod sceną młodzi ludzie spotkali się ze świadkami historii, a następnie w muzealnych wnętrzach zabrzmiała muzyka wypełniona patriotycznymi treściami.

tekst Artur Jachna
fot. Karol Kowalski

**********

List Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, plik pdf >>>

List Ministra Obrony Narodowej, plik pdf >>>

List Szefa Sztabu Generalnego WP, plik pdf >>>

**********

Przemówienie Ppłk. Kazimierza Kemmera ps. "Halny", Prezesa Fundacji Muzeum Historii AK, plik pdf >>>

**********