23 stycznia 2014 r. w Kowalkach na Litwie poświęcono kamień pamięci kpt. Jana Borysewicza "Krysi", "Mściciela", "Taty" - jednego z najwybitniejszych dowódców partyzanckich Okręgu Nowogródek. Inicjatorem powstania pomnika jest Fundacja "Wolność i Demokracja", natomiast jego fundatorem - Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.

W uroczystości wziął udział Sekretarz Generalny ROPWiM - dr hab. Andrzej Kunert, prezes Fundacji "Wolność i Demokracja" - Michał Dworczyk, przedstawiciel Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych - Jan Sroka, mer rejonu solecznickiego - Zdzisław Palewicz, Prezes Stowarzyszenia Żołnierzy AK na Białorusi - kpt. Weronika Sebastianowicz, Prezes Okręgu Nowogródek ŚZŻ AK - dr Kazimierz Krajewski, Prezes Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy AK - Andrzej Siedlecki, Przewodniczący komisji ŚZŻ AK dr Piotr Kurek.

Na uroczystości obecni byli także towarzysze broni Jana Borysewicza "Krysi": jeden z 5 pierwszych jego żołnierzy - sierż./płk. Tadeusz Bieńkowicz "Rączy" VM, Alfons Rodziewicz "Alik" z placówki Żyrmuny (6 kompania II batalionu 77 pp AK), Franciszek Szamrej "Szperacz" z placówki Jewsiewicze, por. Józef Nowik.

Kpt./ por. Jan Borysewicz ps. Krysia, Mściciel (12.09.1913 r. Dworczany, pow. Lida - 21.01.1945 Kowalki).

Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Szczuczynie Nowogródzkim oraz Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej, etatowy dowódca 2 plutonu II batalionu 41 pp. Kampanię wrześniową odbył w ramach 29 DP, dowodząc najpierw plutonem, a następnie kompanią. Aresztowany w 1940 r. podczas próby przedostania się do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Więziony w Baranowiczach i Brześciu, uciekł podczas tzw. ewakuacji więzień w czerwcu 1941 r. Od lata 1941 r. w konspiracji na terenie kompanii "Pastwisko" - Wasiliszki Okręgu Nowogródek. Działalność partyzancką rozpoczął pod pseudonimem "Krysia" w czerwcu 1943 r. jako jeden z pierwszych dowódców partyzanckich okręgu (po "Puszczyku", "Ragnerze" i Polskim Oddziale Partyzanckim z Puszczy Nalibockiej). Dowodził Oddziałem 314, 3 kompanią Batalionu Zaniemeńskiego, II batalionem 77 pp. AK, Zgrupowaniem "Północ" Okręgu Nowogródek. Autor wielu brawurowych akcji, w których posługiwał się oddziałem specjalnym osłanianym przez pozostałe podległe mu siły jak i wielu złożonych operacji partyzanckich (Koleśniki, atak na koszary w Koniawie, rozbicie więzienia w Lidzie, odbicie więźniów pod Wawiórką, Horodno, rozbicie granicy Rzeszy i Ostlandu, zdobycie Radunia i Ejszyszek, rozbicie sowieckiego aresztu w Ejszyszkach).

Po Operacji "Ostra Brama" i zdradzieckim rozbrojeniu oddziałów akowskich przez sowietów kontynuował działalność jako por. "Mściciel". Pełnił funkcję dowódcy odtworzonego Zgrupowania "Północ", kontynuował też wydawanie organu prasowego podległych mu oddziałów "Szlakiem Narbutta". Poległ 21 stycznia 1945 r. pod Kowalkami, nieopodal miejsca śmierci dowódcy z Powstania Styczniowego - Ludwika Narbutta.

tekst Marcin Bieńkowicz
fot. 8-10 Fundacja "Wolność i Demokracja"
fot. 1-7 Tomasz Rzepecki

**********

Biogram kpt. Jana Borysewicza na stronie Muzeum Armii Krajowej >>>

**********

Informacja na stronie ZG ŚZŻ AK >>>

Informacja na stronie SŁŻ AK >>>

Kurier Wileński >>>

**********