5 września 2012 r. w Muzeum AK odbyła się promocja książki Stanisława Marii Jankowskiego "Dziewczęta w maciejówkach". Spotkanie z Autorem prowadził Stanisław Dziedzic, dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa.

Stanisław Maria Jankowski (ur. 1945) jest historykiem, publicystą i pisarzem, absolwentem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Był dziennikarzem m.in. w takich czasopismach jak: "Dziennik Polski", "Gazeta Krakowska", "itd", i "Życie Literackie". Jest także autorem słuchowisk radiowych i scenariuszy do filmów dokumentalnych i wystaw historyczno-dokumentalnych. Przez lata związany był również z Główną Komisją Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, Niezależnym Komitetem Historycznym Badania Zbrodni Katyńskiej i Instytutem Katyńskim. Znalazł się w gronie konsultantów filmu "Katyń" wyreżyserowanego przez Andrzeja Wajdę. Za wybitne zasługi w upowszechnianiu prawdy o zbrodni katyńskiej został odznaczony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2011).

Stanisław Maria Jankowski jest autorem około dwudziestu książek, a znalazły się wśród nich powieści, reportaże historyczne i prace popularno-naukowe. Część z nich dotyczy historii Armii Krajowej. Należy tu wymienić następujące tytuły: "Steny z ulicy Mogileńskiej" (1980), "Steny biją celnie" (1984), "Strzały pod więzieniem: najsłynniejsze akcje Armii Krajowej" (1992) czy też "Generał Leopold Okulicki "Niedźwiadek": fakty - dokumenty - ślady - legenda" (1996). Z historią II wojny światowej związanych jest również szereg innych książek autorstwa S.M. Jankowskiego. Należy tutaj wyróżnić następujące: "Ostatni lot Halifaxa" (napisana wspólnie z Jerzym Piekarczykiem, 2007), "Karski. Raporty tajnego emisariusza" (2009) oraz dotycząca tragedii katyńskiej "Czterdziestu co godzinę" (2009). W ostatnich latach współpracuje literacko ze znaną publicystką Jolantą Drużyńską. Wspólnie wydali następujące pozycje: "Kolacja z konfidentem. Piwnica pod Baranami w dokumentach SB" (2006)"Wyklęte życiorysy" (2009) oraz "Ucieczki specjalnego znaczenia" (2011).

Spotkanie promujące nową książkę autora "Powrotu do Katynia" (1990) rozpoczął Tadeusz Żaba, zastępca dyrektora Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa "Nila", który powitał zebranych, wśród których znalazło się wielu bohaterskich żołnierzy Armii Krajowej. Na auli zasiedli m.in. mjr adw. Ryszard Brodowski, Prezes Okręgu Małopolska Światowego Związku Żołnierzy AK, członek Rady Muzeum AK, Zenon Malik, Prezes Krakowskiego Klubu Kadetów II RP - Żołnierzy AK oraz kpt. Stanisław Szuro, b. Prezes Związku Więźniów Politycznych Okresu Stalinowskiego. Spotkaniu przewodniczył Stanisław Dziedzic, dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa, który przedstawił sylwetkę Stanisława Marii Jankowskiego. Wywiązała się dyskusja na temat twórczości pisarza, do której włączyła się Bogusława Radziwon, dyrektor wydawnictwa "Trio", która odniosła się do "Dziewcząt w maciejówkach" z perspektywy redakcyjnej.

Zgodnie z informacjami promocyjnymi Wydawcy jest to "książka o dziewczętach, które od dziecka marzyły, by walczyć o wolną Polskę, jak czynili to w powstaniach ich dziadowie i ojcowie. Autor przedstawia niemal zupełnie nieznaną działalność kobiet w konspiracji przed I wojną światową i w czasie wojny w POW, ich uczestnictwo w obronie Lwowa w listopadzie 1918 r. oraz w wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920. Przypomina kobiety, które w roku 1905, a później latach 1914-1920, brały udział w walce o niepodległość m.in. w konspiracyjnych organizacjach strzeleckich, w Polskiej Organizacji Wojskowej, w szeregach Ochotniczej Legii Kobiet, w wojnie polsko-sowieckiej w 1920 r. Walczyły też i traciły życie w obronie Lwowa, Wilna, Płocka, Przemyśla. […] Autorowi udało się poznać i przedstawić w książce losy wybranych legionistek, dotrzeć do rodzinnych dokumentów, wspomnień, fotografii i archiwów. To czego dokonał jest bardzo ważne, bo badania ich dziejów utrudnia brak dokumentów i ... to co działo się potem - druga wojna światowa, konspiracja, Powstanie Warszawskie, a po 1945 roku PRL-owski nakaz milczenia o tamtych czasach. Dlatego warto te historie tropić i przypominać, by odwaga i bohaterstwo tych dziewcząt nie zostały zapomniane".

Na spotkanie z Stanisławem Marią Jankowskim do Muzeum AK przybyli Kombatanci i inne osoby zainteresowane historią najnowszą. Na sali znaleźli się także dr Barbara Turlejska, zastępca dyrektora Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK, Maciej Beiersdorf dyrektor Muzeum Historii Fotografii oraz Janusz Paluch dyrektor Śródmiejskiego Ośrodka Kultury w Krakowie.

Po zakończeniu prelekcji wielu spośród zebranych stanęło w kolejce po dedykacje. Z pewnością jeszcze nie raz twórczość Stanisława Marii Jankowskiego znajdzie swoje odbicie w tematyce spotkań organizowanych w Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa "Nila" w Krakowie.

tekst Artur Jachna
fot. Karol Kowalski