Pogrążeni w głębokim smutku zawiadamiamy, że w dniu 22 grudnia 2010 r. odszedł do Pana śp. por. Zbigniew Nowakowski ps. "Zbyszek", harcerz Szarych Szeregów, Żołnierz Armii Krajowej i Powstaniec Warszawski.

**********

Zbigniew Nowakowski syn Ludwika i Marianny z Policińskich urodził się 15 września 1922 roku w Warszawie w rodzinie wojskowej. Ojciec Ludwik Piotr Nowakowski był żołnierzem I Brygady Legionów Polskich i oficerem Wojska Polskiego. Zbigniew wychowany został w tradycji walk o Niepodległość Polski. Należał do Związku Harcerstwa Polskiego oraz był w liceum szefem Przysposobienia Wojskowego. Gimnazjum ukończył w Pińsku, a maturę zdawał po litewsku w IX Liceum w Wilnie. Wybuch II wojny światowej spowodował, że nagle 17-letni Zbigniew stał się głową rodziny ponieważ jego ojciec po kapitulacji Warszawy został jeńcem wojennym w Oflagu Woldenberg II C.

Po wkroczeniu do Wilna wojsk sowieckich Zbyszek trafił do robót przymusowych przy budowie dróg oraz podwileńskiego lotniska wojskowego. Pracował też jako robotnik leśny i tragarz. W latach 1939 - 1941 Zbigniew Nowakowski był prześladowany przez władze radzieckie i litewskie. Po wkroczeniu wojsk hitlerowskich na tereny Sowieckiej Republiki Litewskiej Zbigniew został wrogiem III Rzeszy i Hitlera. W roku 1941 Zbigniew z Szarych Szeregów przeszedł do ZWZ-AK i po zapszysiężeniu trafił do miejscowości Słonim jako elektromonter przyfrontowych szpitali Wermachtu. Realizował tam zadania w ramach akcji "Wachlarz". W czerwcu 1944 r. jako podejrzany politycznie Zbigniew Nowakowski został aresztowany przez gestapo w Białymstoku. Z więzienia wyciągnął go dowódca Heeresbaudienstelle nr 387. Trafił do rodziny w Warszawie w czasie kiedy wybuchło Powstanie Warszawskie. Jako podchorąży "Zbyszek" walczył w Zgrupowaniu AK "Radosław" na warszawskiej Woli. 10 sierpnia 1944 roku podczas pacyfikacji ulicy Spokojnej dostał się do niewoli i został skazany na karę śmierci przez rozstrzelanie. Dzięki zbiegowi okoliczności trafił do obozu koncentrracyjnego "Buchenwald", gdzie został numerem 72637. 3 września 1944 roku Zbigniewa przeniesiono do obozu "Dora-Mittelbau", gdzie jako "nosiciel tajemnicy", przy produkcji V-1 i V-2 dostał w nagrodę trzy miesiące życia. Przeżył dywanowe naloty alianckie i w kwietniu 1944 roku znalazł się jako tzw. "muzułmanin" w obozie koncentracyjnym Bergen-Belsen koło Hanoweru. Od niechybnej śmierci uratował go Ślązak z Piekar, jeden z niższych numerów w Auschwitz, zatrudniony w obozowej kuchni. Zbigniew przed wyzwoleniem był poddany eksperymentom paramedycznym zarażony umyślnie zarazkami tyfusu.

Po rozwiązaniu kompanii wartowniczych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie wrócił przez PUR w Legnicy 11 czerwca 1946 roku do Polski "Ludowej". Cała rodzina po przejściach sowieckich i hitlerowskich znalazła się szczęśliwie w Krakowie, który stał się miastem rodzinnym 24-letniego Zbigniewa, wkrótce studenta Wydziału Architektury i Urbanistyki Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

30 kwietnia 1950 roku Zbigniew Nowakowski poślubił w kościele św. Norberta na Salwatorze Danutę Krystynę Łoś c. Władysława i Wandy Jankowskiej.

Od 1 grudnia 1951 roku magister inżynier architekt Nowakowski rozpoczął pracę w resorcie górnictwa, gdzie w przeciągu 30-tu lat doszedł do stanowiska generalnego projektanta kopalń węgla kamiennego. 1 października 1979 roku przeszedł na emeryturę i rozpoczął pracę społeczną z młodzieżą szkół średnich i wyższych, prowadząc prelekcje i wykłady na temat historii II wojny światowej i martylorogii Narodu Polskiego.

W pracy społecznej był aktywny od roku 1947 jako członek Zarządu Oddziału Krakowskiego Związku Inwalidów Wojennych, członek Zarządu SARP, wiceprezes oddziału wojewódzkiego Towarzystwa Opieki nad Majdankiem, od roku 1970 w Klubie Buchenwald-Dora członek Zarządu ds. Kontaktów z młodzieżą. W ostatnich latach był Honorowym Członkiem Muzeum Powstania Warszawswkiego. Prócz wielu wywiadów i prac historycznych pozostawił po sobie wydane drukiem wspomnienia pt. "II Wojna Światowa 1939 - 1945. Fakty - Zdarzenia - Okoliczności - Przeżycia" Kraków 1996 r.

Zbigniew Nowakowski był współautorem pomnika - obelisku na Cmentarzu Rakowickim (kwatera pas 69 b) "Prochom ofiar hitlerowskiego ludobójstwa 1939 - 1945. Ich los dla nas przestrogą."

Krzysztof Nowakowski

**********