Z lotu ptaka przypomina wirujące śmigło. Jeden z najnowocześniejszych, najbardziej ekspresyjnych w swej bryle, stworzony od podstaw obiekt muzealny w Polsce. Brama do Lotniczego Parku Kulturowego. W sobotę, 18 września, marszałek Marek Nawara i Krzysztof Radwan, dyrektor jednostki, uroczyście otworzyli nowy gmach główny Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Obiekt można zwiedzać już od niedzieli, 19 września.

Ceremonia zakończyła wielomiesięczne prace nad rozbudową zaplecza dla najciekawszej kolekcji samolotów w tej części Europy. - Spotykamy się w symbolicznym momencie. Obchodzimy jubileusz 100-lecia lotnictwa w Krakowie i Małopolsce. Z tą większą dumą i radością otwieramy dziś nowy rozdział w historii Muzeum Lotnictwa Polskiego - podkreślał marszałek Nawara. - Dziękuję wszystkim, dzięki ten budynek mógł powstać - dodał. - Budowa trwała bardzo krótko - właściwie dwa lata. To jedna z największych, ale i najdroższych inwestycji w regionie, sięgająca prawie 50 mln zł - mówił marszałek. - Chciałbym, aby to miejsce tętniło życiem. Serdecznie zapraszam wszystkich miłośników lotnictwa, by znaleźli tutaj miejsce do rozwijania swoich zainteresowań. Będziemy uważnie wsłuchiwać się w wasze głosy - podkreślał Marek Nawara.

- Spotykamy się w wyjątkowym miejscu. Tu przeszłość spotyka się z nowoczesnością - mówił Krzysztof Radwan prezentując historię muzeum. Szczególny jego rozwój nastąpił w ciągu ostatnich 10 lat, kiedy to stało się jednostką kultury Województwa Małopolskiego.

- Rozmiar podstawy budynku jest taki sam jak hangarów znajdujących się w pobliżu. Ten kwadrat został podzielony i trzy części zostały z niego odcięte tak, jak w zabawce. W ten sposób powstały trzy skrzydła budynku - Justus Pysall, przedstawiciel Biura Pysall.Ruge Architekten, współautor projektu, tłumaczył, skąd się wziął pomysł na taką wizję budynku. - Architektura powinna być silna, ale nie powinna przesłaniać ekspozycji - podkreślał. W ten sposób z betonu, aluminium i szkła powstał główny gmach muzeum, który jest równocześnie obiektem energooszczędnym.

Otwarcie nowego gmachu było okazją do oznaczeń. Tym, którzy przyczynili się do rozbudowy Muzeum Lotnictwa Polskiego wręczono statuetki - miniatury rzeźby Ikara, która stanie przed gmachem głównym. Otrzymali je: marszałek Marek Nawara, senator Janusz Sepioł, Krzysztof Radwan, Justus Pysall, Tadeusz Dulęba - prezes Budostalu 2, Jerzy Boruta - inżynier kontraktu. Wojewoda Stanisław Kracik wręczył wyróżnienia ministra kultury i dziedzictwa narodowego: Krzysztof Radwan otrzymał srebrny medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis, Krzysztof Paweł Mroczkowski - odznaczenie honorowe Zasłużony dla Kultury Polskiej, a Tomasz Krzaczyński - dyplom w uznaniu zasług na rzecz lotnictwa. Kazimierz Bujakowski, zastępca prezydenta Krakowa oznaczył Krzysztofa Dydo medalem Honoris Gratia.

W uroczystości wzięli również udział Marek Sowa, członek Zarządu Województwa Małopolskiego, Kazimierz Barczyk - wiceprzewodniczący Sejmiku, radni województwa i miasta, parlamentarzyści, przedstawiciele wojsk sił powietrznych, korpusu dyplomatycznego, duchowieństwa, instytucji kultury i Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego.

Główny budynek muzeum został wybudowany w ciągu dwóch lat i sfinansowany w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013. Wartość projektu "Budowa Lotniczego Parku Kulturowego w Krakowie, w tym Gmachu Głównego Muzeum Lotnictwa Polskiego" wyniosła 47 mln zł. Z budżetu Województwa Małopolskiego przeznaczono 12 mln zł, a ze środków Unii Europejskiej 35 mln zł.

Gmach główny muzeum pełni funkcje: muzealną, naukowo-konferencyjną i biurową. W obiekcie zaplanowano m.in. powierzchnie dla wystaw stałych i czasowych oraz sal edukacyjnych. Dwa skrzydła budynku mają wysokość 10 metrów, co pozwala na podwieszanie w nich obiektów latających. Na pierwszym piętrze znajduje się sala wielofunkcyjna z foyer, bar, biblioteka muzealna z czytelnią oraz stanowiska komputerowe. Na najwyższej kondygnacji znajduje się część biurowa. W bibliotece i archiwum naukowym zgromadzono 8,5 tys. książek, 2,5 tys. instrukcji lotniczych, 38 tys. sztuk czasopism oraz 75 tys. archiwaliów (w znaczącej mierze dokumentacji fotograficznej).

W sali ekspozycyjnej znalazły się głównie polskie samoloty z okresu międzywojennego, m.in. samolot szkolno-wywiadowczy Albatros B.IIa, samolot szkolno-treningowy PWS 26, samolot sportowy RWD 21 oraz Kukułka. Tutaj też w gablotach umieszczono lotnicze mundury, odznaczenia i dokumenty. Wcześniej ich stała prezentacja nie była możliwa ze względu na warunki klimatyczne panujące w hangarach. W zbiorach znajdują się pamiątki po wybitnych polskich pilotach, a także przedmioty należące do polskiego astronauty gen. bryg. pil. Mirosława Hermaszewskiego. W sali edukacyjnej można m.in. poznać przekrój kadłuba samolotu lub spróbować swoich sił w symulatorze lotu.

Poza stałą ekspozycją w najbliższym czasie planowane są dwie wystawy czasowe: "Lotnictwo w plakacie" oraz "Lotnictwo w karykaturze".

***

Nowy Gmach Główny Muzeum Lotnictwa Polskiego stanowi część Lotniczego Parku Kulturowego. Stworzenie infrastruktury muzealnej Parku było możliwe dzięki wsparciu Województwa Małopolskiego. 30 grudnia 2009 r. Województwo zakupiło od Agencji Mienia Wojskowego działkę na potrzeby Muzeum Lotnictwa Polskiego. Za działkę o powierzchni ponad 3,6 ha samorząd zapłacił 2,49 mln zł. AMW udzieliła województwu 64-procentowej bonifikaty. Tereny zostały przekazane muzeum 1 czerwca 2010 r. pod rozbudowę Lotniczego Parku Kulturowego. Działka uzupełnia dotychczas użytkowany i zagospodarowany teren dawnego lotniska, co pozwoli na pełne odtworzenie obszaru, z którego na fronty II wojny światowej wyruszyli polscy lotnicy. Przed wojną w tym miejscu stały trzy hangary II Pułku Lotniczego - dwa z nich zostaną odtworzone.

W Lotniczym Parku Kulturowym od 1989 r. liczba samolotów-eksponatów zwiększyła się ponad trzykrotnie. Teraz jest ich ponad 220, a większość z nich musi stać pod zadaszeniem. Pierwszy etap inwestycji w Lotniczym Parku Kulturowym zakończył się w grudniu 2008 r. Przeprowadzono rekultywację terenu (zasiano trawę, posadzono drzewa i krzewy), zostały zbudowane dwa hangary, powstały ścieżki, alejki i drogi parkowe oraz lądowisko dla śmigłowców i tor modelarski. Część terenu parku ogrodzono. Kolejne etapy rozbudowy Lotniczego Parku Kulturowego obejmują m.in. urządzenie strefy pokazów i imprez mogących zgromadzić od 4 tys. do 10 tys. osób oraz budowę pawilonów ogrodowych i formowanie ogrodów tematycznych (m. in. "Gaj nauk" - o historii lotnictwa poprzez rośliny, "Pole Wzlotów Kampanii Galicyjskiej").

***

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie położone jest na terenie jednego z najstarszych lotnisk Europy. Od 1892 r. na tym terenie stacjonowały balony obserwacyjne armii austro-węgierskiej. To również pierwsze lotnisko, które zostało przejęte przez Polaków w 1918 r. W okresie międzywojennym było drugim pod względem wielkości lotniskiem w Europie. We wrześniu 1939 r. zostało zniszczone, a w 1963 r. ostatecznie zlikwidowane. Na terenie Błoń Rakowickich utworzono wtedy Muzeum Lotnictwa Polskiego.

Muzeum jest jednym z największych europejskich muzeów tego typu. Zbiory liczą ponad 240 samolotów, szybowców, śmigłowców, ponad 140 silników lotniczych i zestawy rakietowe. Czynne są stałe wystawy w hangarach, obejmujące samoloty z okresu pionierskiego i pierwszej wojny światowej oraz od lat międzywojennych do końca dwudziestego wieku. Obejrzeć można też wystawy tematyczne: "Swego nie znacie", na której przedstawiono pionierskie i prototypowe samoloty w formie, w jakiej przetrwały do naszych czasów oraz "Między Wschodem a Zachodem…" - ekspozycję statków powietrznych Sojuszu Północnoatlantyckiego (NATO) z lat 1949-2009. Z kolei na ekspozycji plenerowej można odbyć spacer "Aleją MiG-ów" i obejrzeć samoloty bojowe. W silnikowni eksponowana jest unikatowa kolekcja silników lotniczych.