Zakon Szpitalny św. Jana Bożego

Twórcą zakonu był Jan Ciudad (1495-1550), kanonizowany jako Jan Boży za pontyfikatu papieża Aleksandra VIII w 1690 roku, a w roku 1886 ogłoszony patronem chorych i szpitalnictwa. Zakon zatwierdzony został w roku 1572 przez papieża Piusa V, który nadal mu regułę św. Augustyna.

Do Polski sprowadzony został za sprawą przeora konwentu w Wiedniu, nadwornego lekarza cesarza Ferdynanda II, brata Gabriela (hrabiego Camillo Ferrary), który wezwany na dwór krakowski do łoża ciężko chorego króla Zygmunta III Wazy, w krótkim czasie zdołał przywrócić zdrowie polskiemu monarsze. Wdzięczni za uratowanie życia króla krakowscy mieszczanie postanowili sprowadzić braci Szpitalnych do Krakowa. Zamożny kupiec Walerian Montelupi (Wilczogórski) w 1690 roku zapisał im kamienicę u zbiegu ulic św. Jana i św. Marka, którą przeor ojciec Melchior Bonawentura przebudował na klasztor, szpital i kościół pod wezwaniem św. Urszuli. W 1615 roku biskup Piotr Tylicki zatwierdził konwent krakowski jako macierzysty dla polskich braci Szpitalnych. Gorliwość i poświęcenie w służbie chorych i potrzebujących zyskały im wielką miłość i szacunek. W Polsce nazywano ich Bonifratrami (Od boni fratres = dobrzy bracia).

W ciągu wieków XVII i XVIII na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów powstało 18 klasztorów i szpitali bonifraterskich, które utworzyły własną prowincję polsko - litewską z własnym prowincjałem. Kres pomyślnie rozwijającej się działalności Bonifratrów położyły rozbiory Polski. Kasata wielu klasztorów doprowadziła do likwidacji prowincji polsko - litewskiej. Utrzymały się jedynie konwenty w Krakowie, Zebrzydowicach i Cieszynie, które w 1865 roku przyłączono do prowincji austryjacko - czeskiej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku dały one początek odrodzeniu się Zakonu Bonifratrów. W kwietniu 1922 roku Kuria Generalna Zakonu w Rzymie wydała dekret powołujący do życia polską prowni-cję pod wezwaniem Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Prowincjałem został ojciec Jacek Miasiak. W skład odrodzonej prowincji polskiej weszły konwenty w Krakowie, Zebrzydowicach, Cieszynie, Bogucicach, Marysinie, Wilnie, Iwoniczu, Łodzi i Warszawie.

Szpitalną działalność prowadzoną w Polsce odrodzonej kontynuowali także w czasie II wojny światowej, służąc nie tylko pomocą medyczną, ale często udzielając schronienia poszukiwanym przez Gestapo.

W ciągu 45 - letniego okresu Polski Ludowej doszło do niemal całkowitego załamania się wielowiekowego dzieła miłosierdzia prowadzonego przez ojców Bonifratrów. Zawsze jednak, w taki czy inny sposób, znajdowali drogę do cierpiących i potrzebujących pomocy, zawsze gorliwi, miłosierni i ofiarni, przepojeni duchem patriotyzmu, którego w ciągu wieków niejednokrotnie składali dowody.

Obecnie Bonifratrzy wracają do swej działalności. Znaczącym elementem tego powrotu jest odzyskanie przez nich krakowskiego szpitala.

Szpital Bonifratrów w Krakowie.

Powstały w 1609 roku z zapisu Waleriana Montelupiego i wspierany fundacjami krakowskiego mieszczaństwa pierwszy bonifraterski szpital u zbiegu ulic św. Jana i św. Marka służył chorym i cierpiącym przez blisko dwa stulecia. Należycie zorganizowany, zapewniał wysoki, jak na ówczesne czasy, poziom usług medycznych dzięki stałym kontaktom z Wydziałem Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dotkliwe zubożenie klasztoru w okresie rozbiorów sprawiło, że zabrakło funduszy na remont budynków zagrożonych całkowitą ruiną. W 1812 roku wskutek usilnych zabiegów biskupa krakowskiego Andrzeja Gawrońskiego król saski i wielki książę warszawski Fryderyk August wydał dekret, na mocy którego Bonifratrzy otrzymali na własność opuszczony klasztor wraz z ogrodem i kościół Trynitarzy pw. Świętej Trójcy przy obecnej ulicy Krakowskiej. W niełatwych politycznie czasach bracia wielkim wysiłkiem odremontowali nową siedzibę i znów zaczęli służyć społeczeństwu miasta.

Pomyślny okres działalności rozpoczął się jednak dopiero wraz z wyborem na przeora Zakonu ojca Laetusa Bernatka - Morawianina z pochodzenia, farmaceuty z wykształcenia, a z usposobienia pragmatycznego marzyciela. Ojciec Bernatek postanowił wybudować nowy szpital. Energiczny, cieszący się powszechną sympatią, z niezwykłą pomysłowością, zabrał się do zbierania funduszy. Wykorzystywał każdą sposobność, aby zjednać sobie poparcie społeczeństwa, a zwłaszcza prasy.

W tym czasie zbliżał się jubileusz 50 - lecia panowania cesarza Franciszka Józefa. W trakcie obrad zwołanej do Wiednia kapituły prowincji austryjacko - czeskiej w marcu 1897 roku ojciec Bernatek w swym porywającym przemówieniu zdołał przekonać braci, że najlepszą formą uczczenia jubileuszu monarchy będzie wybudowanie w Krakowie nowego szpitala. Autorem projektu był znany architekt, profesor Krakowskiej Wyższej Szkoły Techniczno - Przemysłowej, Teodor Talowski. Całkowity koszt budowy nowego szpitala przy ul. Trynitarskiej 11 wyniósł 450 tys. koron, z czego 369, 6 tys. pochodziło ze składek społeczeństwa. W 1898 roku wbudowano kamień węgielny, a uroczyste otwarcie i poświęcenie szpitala przez ks. kardynała Jana Puzynę odbyło się 7 października 1906 roku. W rok później X Zjazd Lekarzy i Przyrodników Polskich przyznał szpitalowi złoty medal "za wzorowe urządzenie szpitala".

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku i odrodzenie się w 1922 roku prowincji polskiej zaowocowało rozbudową budynku, uzupełnieniem wyposażenia w nowoczesną aparaturę medyczną, zatrudnieniem najlepszych lekarzy stosujących nowe metody leczenia.

Po wybuchu II wojny światowej, przez wszystkie lata niemieckiej okupacji, szpital pozostał w rękach braci i udało się go utrzymać dla ludności polskiej. Bonifratrzy kierowani tym samym co w przeszłości duchem braterstwa i patriotyzmu nie tylko leczyli chorych, ale także współpracowali z ruchem oporu, ukrywali ludzi podziemia, nierzadko ryzykując własnym życiem.

1 stycznia 1949 roku decyzją nowych władz szpital został upaństwowiony, a w październiku 1950 roku przeszedł całkowicie pod zarząd miasta Krakowa. Braciom zakazano wstępu na teren szpitala, czego dobitnym wyrazem stało się zamurowanie przejścia łączącego go z konwentem.

Szpital otrzymał imię Edmunda Biernackiego, pracujący w nim lekarze i pielęgniarki na miarę swych możliwości nieśli pomoc ludności krakowskiego Starego Miasta i Skawiny.

Zwycięstwo Solidarności i powrót Rzeczypospolitej Polski zainicjowały starania Bonifratrów o odzyskanie szpitala. Na mocy porozumienia z Wojewodą Krakowskiem ostatnio szpital wrócił do Zakonu jako pierwszy niepaństwowy szpital w Polsce, obierając sobie za patrona wyniesionego na ołtarze przez Jana Pawła II w 1996 roku św. Jana Grandego.

Pomny swej wielowiekowej tradycji pragnie dziś służyć chorym i cierpiącym nie tylko rzetelną pomocą medyczną, ale także krzepić ich dusze otuchą i nadzieją powrotu do zdrowia.