Edukacja ekologiczna

admin 2005-06-01

Podejmowanie działań zmierzających do kształtowania świadomości ekologicznej społeczeństwa oraz przyjaznych dla środowiska nawyków i codziennych postaw, jest najlepszą inwestycją zapobiegającą degradacji ziemi. U podstaw skuteczności tych działań leży rzetelnie i przystępnie przekazywana wiedza o stanie środowiska i jego zagrożeniach, współpraca z instytucjami naukowymi, organizacjami społecznymi, szkołami, środkami masowego przekazu, a także parafiami i instytucjami kościelnymi.

Edukacja jest bardzo istotnym instrumentem w polityce ekologicznej Małopolski. Specyfika województwa wymaga bowiem działań różnorodnych, gdyż jakość środowiska jest bardzo zróżnicowana. Występują tutaj tereny o dużej wartości przyrodniczej, których jakość jest zadawalająca, ale i silnie zdegradowane, co jest efektem intensywnego rozwoju przemysłu i działalności człowieka. To stawia lokalne władze i instytucje przed zadaniem optymalnego doboru środków i metod, sprzyjających realizacji idei Małopolski - obszaru czystego ekologicznie.

Przyznając dotacje na projekty związane z upowszechnianiem wiedzy o środowisku, WFOŚiGW dba o integralne podejście w planowaniu tych zadań. Osiągnięcie efektu ekologicznego, wymagane przy ubieganiu się o środki, jest w tym zakresie specyficzne i odsunięte w czasie. Ocenie może być natomiast poddany cel oraz zakres, jakim dotowany projekt będzie objęty. Fundusz wspiera działania sześciu grup beneficjentów: organizacje pozarządowe i placówki kultury, media, samorządy (Zarząd Województwa, gminy i powiaty), firmy i osoby fizyczne oraz projekty Wojewody Małopolskiego.

Podstawą udzielania dotacji z tego zakresu jest konkurs ekologiczny. Ma on formułę otwartą i skierowany jest zarówno do organizacji pozarządowych, jak i samorządów i podmiotów komercyjnych. W zeszłym roku napłynęło na niego 111 wniosków, z czego 41 zostało przyjętych do realizacji. W latach poprzednich proporcja była odwrotna i przy zbliżonej liczbie przedkładanych projektów, ofert podlegających odrzuceniu było mniej. Wartość przyznanych środków była jednak podobna - 532 353 zł (2002 r.), 529 924 zł (2003 r.) i 519 877,50 zł (2004 r.).

W ogólnej liczbie tych wniosków przyznano sześć dotacji na kwotę większą niż 30 000 zł. W 2002 r. otrzymały je Stowarzyszenie Greenworks na projekt inwestowania w zgodzie z przyrodą we wsi Uhryń w Beskidzie Sądeckim (38 300 zł) oraz Towarzystwo na Rzecz Ochrony Przyrody w Krakowie na zadanie Jura - w zgodzie z naturą (32 800 zł); w 2003 r. Polska Fundacja Ochrony Przyrody PRO NATURA w Krakowie na program edukacji ekologicznej Lokalna rzeka - źródło życia roślin, zwierząt i człowieka (49 950 zł) oraz Towarzystwo na Rzecz Ziemi w Oświęcimiu na program promocji odnawialnych źródeł energii w postaci objazdowej wystawy energetycznej (40 700 zł). Ten sam podmiot otrzymał też środki w 2004 r. na projekt Kampania na rzecz przyjaznych środowisku metod ochrony przeciwpowodziowej (39 998 zł), a projekt Nie siedź w domu, wyjdź i posadź drzewo, realizowany przez krakowskie Towarzystwo na Rzecz Ochrony Przyrody otrzymał 34 851 zł.

Wśród przedkładanych wniosków nie brakuje projektów oryginalnych, świadczących o dużym zaangażowaniu środowisk i pokazujących, że idea czystego, wolnego od zanieczyszczeń, niezdegradowanego środowiska może być realizowana na różny sposób. Do ciekawszych zaliczyć należy z pewnością projekt wdrażania zbiórki baterii w Małopolsce, wydanie zbioru zadań matematycznych o tematyce ekologicznej, połączonego z warsztatami dla nauczycieli (oba projekty autorstwa Fundacji Wspierania Inicjatyw Ekologicznych), sejmik ekologiczny szkół gminy Niepołomice (Miasto i Gmina Niepołomice) czy zakładanie ścieżek edukacyjno-przyrodniczych (m.in. gmina uzdr. Krynica oraz Lasy Państwowe - Nadleśnictwo Gromnik).

Istotną rolę w procesie edukacji spełniają środki masowego przekazu. Tu Fundusz ma wypracowaną strategię, ukierunkowaną na wspieranie nadawców radiowych i telewizyjnych oraz wydawców periodyków, broszur i książek. Czołowe role odgrywają tu Telewizja Polska odział w Krakowie, Nowotarska Telewizja Kablowa, Radio Kraków i Radio Plus, które w ostatnich trzech latach otrzymały łącznie 379,3 tys. zł. Każdego roku, kosztem ok. 100 tys. zł, Fundusz refunduje ponadto małopolskim szkołom prenumeratę specjalistycznych czasopism ekologicznych Aura i Ekoświat. Finansowani są też inni wydawcy, m.in. takich tytułów jak Zielone brygady, Eurostudent czy Chrońmy Przyrodę Ojczystą.

Na zadania z zakresu zrównoważonego rozwoju znaczące kwoty przekazywane są Zarządowi Województwa. Znaczącą pomoc przekazano zwłaszcza w 2004 r. - 1 135 968 zł. Środki te przyczyniły się do: stworzenia systemu zarządzania klimatem akustycznym w dużych miastach (555 tys. zł), wdrożenia systemu zarządzania i dostępu do informacji o środowisku (428 tys. zł), opracowania programu ochrony środowiska dla Województwa Małopolskiego (111 996 zł) oraz wyposażenia systemu tworzenia baz danych podmiotów korzystających ze środowiska (40 612 zł). W 2002 i 2003 r. takich projektów było mniej, choć w polityce ekologicznej województwa, pełnią istotną rolę. Zaliczyć należy do nich Studium występowania i możliwości zagospodarowania wód geotermalnych oraz Opracowanie wojewódzkiego planu gospodarki odpadami - oba projekty z 2002 r.

Tworzenie planów ochrony rezerwatów przyrody i upowszechniania wiedzy o nich, co znajduje się w kompetencji wojewody, są także istotnym elementem edukacji ekologicznej. W latach 2002-2004, na prace przy piętnastu tego typu obiektach, wojewoda został dofinansowany przez WFOŚiGW kwotą 35 350 zł. Wojewoda, na opracowanie programów ochrony powietrza dla Miasta Krakowa, powiatu grodzkiego tarnowskiego oraz powiatu tatrzańskiego, otrzymał ponadto 430 838,73 zł.