Maleńka, położona tuż nad słowacką granicą Dukla jest najmniejszym miastem należącym do Związku Miast Polskich. Samo miasto liczy nieco ponad 2 tys. mieszkańców (cała gmina 16600). Dukla to także l proc. powierzchni Polski (332 km ) i bardzo ciekawa historia. To miasto naznaczone dramatycznymi wydarzeniami wojennymi, jak chociażby wielka bitwa na Przełęczy Dukielskiej stoczona dokładnie 50 lat temu, i wiekami żmudnej, codziennej pracy jego obywateli, korzystających z dogodnego położenia swego grodu.

Dziś Dukla to przede wszystkim ośrodek handlowy i rolniczy a. także usługowy, na trasie bardzo uczęszczanego przejścia w Barwinku. Gmina o dużych ambicjach, pragnąc wykorzystać wszystkie swoje walory dla rozwoju ekologicznej turystyki.

Miasto rozciąga się u stóp liczącej 716 m Góry Cergowej, wchodzącej w skład Beskidu Niskiego. Teren gminy przecinają liczne potoki i niewielkie rzeki, z których najokazalszą jest wpadająca do Wisłoki Jasiołka. Dużą powierzchnię zajmują lasy i grunty leśne, zamieszkiwane przez liczne gatunki chronionych zwierząt. Umiarkowany, chłodny klimat i utrzymująca się długo pokrywa śnieżna stwarzają dobre warunki do rozwoju sportów zimowych, Od niedawna na terenie gminy działa nawet wyciąg narciarski. Dukla jest miastem bogatym w zabytki mimo, że I i II wojna światowa nie oszczędziła ani miasta ani przyległych wiosek. Do najwspanialszych pomników barokowej architektury w Polsce zaliczają się zespól klasztoru 00. Bernardynów oraz zespół parkowo-pałacowy Męcińskich i Mniszchów, gdzie obecnie mieści się Muzeum Historyczne. W centrum miasta zachował się ratusz z 11 potowy XIX wieku oraz kilkanaście znacznie starszych, interesujących kamieniczek. O bogactwie i handlowych tradycjach dawnej Dukli świadczą rozległe, dwu-kondygnacyjne podziemia, znajdujące się pod rynkiem. W okolicznych wsiach znajdują się liczne zabytkowe kościoły i cerkwie. W Zyndramowej można zwiedzić interesujące Muzeum Kultury Łemkowskiej. Do 1934 roku na terenie gminy znajdowało się jeszcze jedno miasto - Jaśliska, gdzie do dziś znajdowały się fragmenty murów miejskich i budynek ratusza. W otaczających miasto górach można spotkać wiele rzadkich gatunków roślin i drzew. Część z nich znajduje się na terenie kilku rezerwatów, gdzie rosną wspaniałe okazy cisów i polskich modrzewi.

Dukla to także ważny ośrodek pielgrzymkowy i religijny, miejsce kultu błogosławionego Jana z Dukli. W miejscowości Trzciana znajduje się pustelnia bł. Jana i cudowne źródełko a w klasztorze 00. Bernardynów kaplica ku jego czci i trumna z relikwiami.

Obecnie Dukla to pograniczna gmina, czerpiąca duże dochody z działalności usługowej na rzecz przejścia granicznego w Barwinku, przez które odbywa się ruch nie tylko na teren Słowacji i Węgier, lecz także w kierunku innych krajów Południowej Europy. Jego rozbudowa jest konieczna do odciążenia przejścia w Cieszynie. Już dziś inwestują tu PKS Warszawa i krakowski Realbud. Udało się uporządkować jego otoczenie a gmina stara się uzyskać pieniądze na szybką rozbudowę dróg, w tym przede wszystkim wybudowanie obwodnicy wokół miasta. Ta inwestycja jest konieczna, gdyż rosnący z roku na rok ruch ciężkich pojazdów dewastuje centrum Dukli.

Inwestycje drogowe to zresztą jedno z najczęściej podejmowanych przez samorząd zadań w ostatniej kadencji. W ciągu 4 lat wykonano remont i 8 km dróg o nawierzchni bitumicznej i 5 km dróg o nawierzchni żwirowej. Potrzeby są jednak znacznie większe a własne drogi to dla mieszkańców sprawa szczególnej wagi, ze względu na rozległość gminy i dalekie dojazdy.

Chcąc wykorzystać walory krajobrazowe i przyrodnicze gminny samorząd w ostatnich latach bardzo wiele uwagi poświęcił ochronie środowiska.

Uruchamiana jest nowoczesna oczyszczalnia ścieków, ukończona dzięki kredytom z Banku Ochrony Środowiska. Bardzo zaawansowana jest także budowa i modernizacja wodociągów.

Jako jedna z 8 gmin w woj. krośnieńskim Dukla przejęła prowadzenie szkół podstawowych. Jest to dla samorządu bardzo poważne zadanie, gdyż spośród 17 istniejących placówek, aż 14 znajduje się w bardzo złym stanie technicznym. Do tej pory samorząd regularnie dokładał do ich utrzymania l mld zł. Po przejęciu szkół być może kwoty te zostaną zwiększone.

Tegoroczny budżet Dukli sięgający wraz z dotacjami na prowadzenie szkół 50 mld zł, składa się w 30 % z dochodów własnych, w 30 % z dotacji oraz w 30 % z udziału w podatkach.

W minionej kadencji samorządu niewiele brakowało, aby gmina rozpadła się na dwie mniejsze jednostki. Mieszkańcy Jaślisk, pamiętający czasy miejskiej świetności swojej miejscowości dążyli do utworzenia odrębnej jednostki. Mimo, że powstałaby bardzo mała gmina, szanując wolę sąsiadów i współobywateli Rada Gminy w Dukli poparła te dążenia, Ostatecznie jednak pomysł stworzenia odrębnej gminy w Jaśliskach nie zyskał poparcia wojewody krośnieńskiego i Urzędu Rady Ministrów.

Zdając sobie sprawę z korzyści jakie płyną dla całej gminy z funkcjonowania na terenie Bar-winka przejścia, pierwszy samorząd dukielski opracował nowe plany zagospodarowania przestrzennego, w pierwszej kolejności przygotowując część położoną w okolicy tej miejscowości. Jako tereny nadające się pod inwestycje turystyczne wskazano przede wszystkim miejscowości: Tylawa, Daliowa, Olchowiec, Iwla, Zawadka Rymanowska, Chyrowa, Trzciana i Dukla. Ponieważ okolice Dukli należą do obszarów nadających się do uprawy zdrowej żywności, zlecono Instytutowi Rolnictwa przeprowadzenie odpowiednich badań, które potwierdziły duże walory rolnicze gminy. W planach samorządu znajduje się także promowanie rozwoju ekologicznych źródeł energii w postaci elektrowni wodnych oraz wykorzystanie dobrych warunków klimatycznych dla budowy elektrowni wiatrowych.

W XV i XVI wieku Dukla słynęła z handlu winami. Korzystała z doskonałego położenia na "trakcie węgierskim". Później ucierpiała mocno na skutek kolejnych wojen, powojennych dramatycznych wydarzeń związanych m. in. z akcją "Wisła". Dziś ponownie, na wiele większą skalę niż dotychczas sięga do swoich kupieckich tradycji a jej mieszkańcy żyją z rosnącego ruchu granicznego. Miasto i gmina czeka jednak na potencjalnych inwestorów zainteresowanych nie tylko czerpaniem zysków z usług, lecz także rozwojem turystyki, rekreacji i ekologicznego rolnictwa.

Marek Szczepanek