Przez prawo miejscowe można rozumieć akty prawotwórcze - bez względu na ich nazwę, typ, sposób tworzenia, charakter podmiotu, które obowiązują na części terytorium państwa. Przepisy prawne przyniosły pewne komplikacje terminologiczne albowiem wprowadziły rozróżnienie prawa miejscowego (stanowione przez wojewodów) od przepiów gminnych (stanowionych przez gminę). Pozostawiając na uboczu kwestie czystości termionologicznej przyjmijmy przedstawioną na wstępie ogólną definicję prawa miejscowego.

Prawo miejscowe jest częścią obowiązującego w państwie systemu prawa. Konsekwencje tego faktu są oczywiste: dla obywateli, przedsiębiorstw, organizacji społecznych i innych podmiotów konieczne jest jego przestrzeganie, dla miejscowego prawodawcy konieczne jest uwzględnienie w procesie stanowienia prawa standardów dotyczących tak techniki prawotwórczej jak i treści co najmniej nie sprzecznej z porządkiem prawnym.

Warunkiem przestrzegania prawa miejscowego jest jego znajomość. Odnośnie przepisów prawa miejscowego powszechnie obowiązujących znajomość ich jak się zdaje ma zapewnić procedura publikowania a także pomocniczo prowadzony przez urząd gminy rejestr prawa miejscowego. Oczywiście jest założeniem w znacznym stopniu idealizującym przyjęcie, że akt prawny opublikowany jest tym samym znany, jednak idealizacja taka jest racjonalna i akceptowalna. Pojawia się natomiast problem odnośnie licznych przepisów i norm, które nie mają charakteru "przepisów powszechnie obowiązujących" jednak wywierają wpływ na sytuacje prawną uczestników obrotu prawnego.

Dla gminy, która w omawianym zakresie jest prawodawcą, powstaje konieczność racjonalnego ukształtowania procesu stanowienia prawa w sensie technicznym. Gminy radzą sobie z tym problemem w zbliżony sposób. Odpowiednie regulacje przygotowywane są wstępnie przez właściwe merytorycznie komórki organizacyjne urzędu gminy, następnie poddawane są zaopiniowaniu przez służby obsługi prawnej i w takim kształcie podlegają procedurze ich przyjęcia (opinie komisji, uchwała rad gminy lub zarządu). Gmina w podobny sposób kreuje indywidualne akty w postaci decyzji administracyjnych.

Gmina w swojej działalności prawotwórczej nie ma zupełnej swobody. Wspomniano już wyżej na konsekwencje przynależności prawa miejscowego do systemu prawa w ogóle. Gmina poddana jest więc kontroli w zakresie prawotwórstwa. Kontrola ta przybiera różne postacie: działań nadzorczych urzędu wojewody, skargi przysługującej do sądu administracyjnego, weryfikacyjnej działalności Samorządowych Kolegiów Odwoławczych, kontroli Regionalnych Izb Obrachunkowych, kontroli w szczególnych przypadkach ze strony sądów powszechnych i inne.

Jest rzeczą oczywistą, że w interesie gminy leży takie ukształtowanie procesu stanowienia prawa miejscowego, który wyeliminuje ewentualne potknięcia, pomyłki i nieprawidłowości.

Należy odnotować bardzo istotną kwestię a mianowicie duże podobieństwo, czasem nawet identyczność podejmowanych przez gminy decyzji prawotwórczych. Gminy realizują takie same zadania, dla ich realizacji podejmując uchwały, zarządzenia, decyzje i inne, natomiast samodzielnie opracowują wymienione dokumenty. Opracowanie np. uchwały rady gminy jest w wielu przypadkach bardzo skomplikowane. Wymaga nie tylko dogłębnej znajomości przepisów prawa ale i zasad technicznego redagowania przepisów. Trzeba zauważyć, że osoby wykonujące obsługę prawną gminy wykazują się w tym zakresie dużymi umiejętnościami. Jednak skomplikowana materia wydłuża często podjęcie odpowiednich decyzji.

Gminy podejmują próby zracjonalizowania procesu tworzenia prawa w różny sposób. Częsta jest np. praktyka "wymieniania się" uchwałami o bardziej skomplikowanej konstrukcji. Radcy prawni konsultują między sobą sporne zagadnienia. Wykorzystywane są opracowywane przez specjalistów z poza urzędu wzorce.

Wychodząc na przeciw naszkicowanym problemom Stowarzyszenie Gmin Małopolski realizując statutowe zadania : koordynacji współdziałania gmin oraz ochrony wspólnych interesów gmin postanowiło powołać Małopolskie Centrum Prawa Miejscowego.

I. Zadania Małopolskiego Centrum Prawa Miejscowego

- gromadzenie uchwał oraz innych aktów organów gmin
- opracowywanie wzorcowych uchwał oraz innych aktów organów gmin
- udostępnianie zainteresowanym gminom wzorów uchwał oraz uchwał podejmowanych w innych gminach
- wydawnictwa dotyczące prawa miejscowego i praktyki działania organów gminy
- współpraca z organami nadzoru i kontroli (szczególnie wojewodami, Samorządowymi Kolegiami Odwoławczymi, Regionalnymi Izbami Obrachunkowymi, Naczelnym Sądem Administracyjnym)
- opracowanie ekspertyz i opinii z zakresu prawa miejscowego i współpraca z ośrodkami naukowymi
- opracowanie wzorcowych pism i wystąpień z zakresu prawnej ochrony samodzielności gmin
- podejmowanie innych działań o charakterze doradczym, szkoleniowym itp.

II. Formy działania MCPM

W ramach działalności MCPM gmina może otrzymać ( początkowo korespondencyjnie lub faksem a z czasem w formie zapisu komputerowego - bazy danych oraz poprzez Internet):
1. uchwały organów gminy podjęte w analogicznych sprawach w innych gminach
2. wzorcowe decyzje administracyjne opracowane przez inne gminy
3. wzorcowe uchwały organów gminy opracowane przez specjalistów
4. rozstrzygnięcia i interwencje organów nadzoru i kontroli w zakresie zainteresowania
5. orzecznictwo sądowe w zakresie dotyczącym danej sprawy
6 opinie i ekspertyzy
7. inne dokumenty i opracowania (zależnie od zainteresowania)
Powyższe informacje gmina uczestnicząca w Systemie MCPM otrzymywać będzie bezpłatnie i możliwie w najszybszym terminie.

III. Uczestnictwo w Systemie MCPM
Uczestnictwo w Systemie MCPM związane jest z przesyłaniem przez gminę zainteresowaną udziałem w Systemie uchwał podejmowanych przez radę i zarząd gminy, innych aktów o charakterze generalnym, formularzy opracowanych w gminie decyzji administracyjnych, typowych umów zawieranych przez gminę, rozstrzygnięć, orzeczeń i interwencji podejmowanych w stosunku do gminy przez organy nadzoru i kontroli i in. Zgromadzone materiały będą katalogowane a następnie udostępniane w formach opisanych w punkcie II.

**********

Pragnę zachęcić Przewodniczącego Rad gminnych. Prezydentów, Burmistrzów, Wójtów do zaangażowania się w funkcjonowanie Systemu MCMP. Pełniąc wymienione funkcje najlepiej zdajecie sobie Państwo sprawę z wagi zagadnień powstających przy tworzeniu przepisów prawa miejscowego. Inicjatywa Powalania Centrum jest odpowiedzią na liczne wnioski i propozycje pochodzące od gmin.
Powodzenie tej inicjatywy zależy od włączenia do systemu jak największej liczby gmin. Nie' pociąga to dla gminnych budżetów dodatkowych kosztów a jedynie wiąże się z koniecznością przesyłania do MCPM podejmowanych przez Radę Gminy uchwal i innych rozstrzygnięć (szczegóły zawiera formularz dostępny w Biurze SGM). Konieczne jest stworzenie archiwum zawierającego uchwały rad gminnych z poprzednich lat. Byłoby dobrze wskazać osobę, najlepiej spośród pracowników obsługi prawnej rady, odpowiedzialną za kontakty z MCPM.
Jestem przekonany, że stworzony w ramach Małopolskiego Centrum Prawa Miejscowego system informacji przyczyni się do podniesienia jakości stanowionego w gminach prawa miejscowego a szczególnie przepisów gminnych, pozwoli także uniknąć interwencji nadzorczych a gdy zajdzie taka konieczność ułatwi obronę interesów gminy. Informuję, że koordynatorem prac MCPM jest z ramienia Stowarzyszenia Paweł Stańczyk (Wicedyrektor Biura SGM).
za zarząd SGM
Kazimierz Fudala Wiceprzewodniczący