Sanktuarium w Łagiewnikach najmłodsze w Krakowie, rozwijające się niezwykle dynamicznie, związane jest z mistyczką siostrą Faustyną Kowalską (1905-1938) i szerzonym przez nią kultem Miłosierdzia Bożego. Szczególną rolę w rozwoju tego kultu, a więc również sanktuarium, odegrał kardynał Karol Wojtyła, a potem Jan Paweł II. Przypomnijmy, że pielgrzymki do Łagiewnik rozpoczęły się w okresie drugiej wojny światowej, a więc wkrótce po śmierci s. Faustyny (5 października 1938 roku). Kaplica klasztorna została wówczas udostępniona ogółowi wiernych, a wiele osób zaczęło nawiedzać grób s. Faustyny na przyklasztornym cmentarzu. W 1943 r., w drugą niedzielę Wielkanocy, w kaplicy poświęcony został obraz Jezusa Miłosiernego z podpisem "Jezu ufam Tobie", autorstwa Adolfa Hyły. Obraz ten został poświęcony w 1944 i odtąd odbiera cześć w łagiewnickim sanktuarium. W owym okresie codziennym pątnikiem był tutaj Karol Wojtyła, o czym wspominał Jan Paweł II podczas konsekracji nowej bazyliki w dniu 17 sierpnia 2002 roku. Po zakończeniu wojny kult się rozwijał, zataczając coraz szersze kręgi. Pielgrzymi pochodzili z całej Polski, coraz częściej zaczęli się pojawiać obcokrajowcy. Od 1945 r. zarejestrowano tutaj około 8 tys. doznanych łask. Święto Miłosierdzia Bożego jest obchodzone w pierwszą niedzielę po Wielkanocy. Na to główne święto przybywa do Łagiewnik niekiedy nawet kilkaset tysięcy pielgrzymów z wielu regionów Polski oraz liczne grupy z zagranicy. Z omawianym kultem związane jest również odmawianie specjalnej koronki w Godzinie Bożego Miłosierdzia (godzina śmierci Jezusa na krzyżu). Nabożeństwa te są dzisiaj odprawiane w większości krajów świata. Będąc wielkim orędownikiem kultu Bożego Miłosierdzia metropolita krakowski kardynał Karol Wojtyła w dniu 22 czerwca 1968 r. wpisał to miejsce na listę sanktuariów diecezjalnych. Liczba pielgrzymów wyraźnie wzrosła w drugiej połowie lat 60., po rozpoczęciu w 1965 r. przez Karola Wojtyłę procesu informacyjnego zmarłej w opinii świętości s. Faustyny i przeniesieniu Jej doczesnych szczątków z cmentarza do Kaplicy klasztornej. W 1993 r. Jan Paweł II dokonał beatyfikacji s. Faustyny, a w 2000 r. jej kanonizacji. Po raz pierwszy Jan Paweł II nawiedził sanktuarium łagiewnickie 7 czerwca 1997 r., po raz wtóry przybył tu 17 sierpnia 2002 r. Celem tego ostatniego pobytu była konsekracja nowej bazyliki Bożego Miłosierdzia.

Oba pobyty Ojca Świętego w Łagiewnikach odegrały ważną rolę w rozwoju kultu Bożego Miłosierdzia i św. Faustyny w Kościele powszechnym i na całym świecie. Wizyta w roku 2002 była wielkim wołaniem o Miłosierdzie Boże dla współczesnego świata. Znalazło to swój wyraz zwłaszcza w przejmującym "Akcie zawierzenia świata Bożemu Miłosierdziu". W wygłoszonej wówczas homilii Ojciec Święty mówił m.in.: "Dlatego dziś w tym sanktuarium chcę dokonać uroczystego aktu zawierzenia świata Bożemu miłosierdziu. Czynię to z gorącym pragnieniem, aby orędzie o miłosiernej miłości Boga, które tutaj zostało ogłoszone za pośrednictwem Siostry Faustyny, dotarło do wszystkich mieszkańców ziemi i napełniało ich serca nadzieją.[...] Trzeba przekazywać światu ogień miłosierdzia. [...] To zadanie powierzam wam, drodzy bracia i siostry, Kościołowi w Krakowie i w Polsce oraz wszystkim czcicielom Bożego miłosierdzia, którzy tutaj przybywać będą z Polski i z całego świata. Bądźcie świadkami miłosierdzia."

Wizyty Jana Pawła II w Łagiewnikach i kanonizacja Siostry Faustyny sprawiły, że ośrodek ten zaczął odgrywać coraz znaczniejszą rolę w światowych migracjach pielgrzymkowych. Co roku przybywa tu ponad 2 mln pątników, co stawia sanktuarium łagiewnickie na drugim miejscu w Polsce (po Jasnej Górze 4 mln) i w trzydziestce najważniejszych ośrodków kultu religijnego (nie tylko chrześcijańskich) na świecie. Zaczęły się pojawiać pielgrzymki piesze, zwłaszcza z odległych miast, np. Poznania, Warszawy, Białegostoku. Zasięg kultu Bożego Miłosierdzia ma zasięg powszechny, notuje się go w różnych zakątkach ziemi. Do sanktuarium przybywa przybywa - podobnie jak na Jasną Górę - około 500 tys. pielgrzymów z zagranicy. Pątnicy zagraniczni stanowią zatem blisko 25% ogółu odwiedzających to sanktuarium. Jest to najwyższy odsetek w Polsce i jeden z najwyższych w Europie (przykładowo Lourdes 15%, San Giovanni Rotondo ponad 5%). Pielgrzymi przybywają z blisko 90 krajów, niekiedy bardzo oddalonych od Polski. Żadne z głównych sanktuariów na świecie nie ma tak wielkiego zasięgu przestrzennego. Pielgrzymi zagraniczni stanowią około 25% ogółu pątników (dla porównania: Jasna Góra około 10%). Ustanowienie tu przez Ojca Świętego światowego centrum kultu Miłosierdzia Bożego oraz dokonane właśnie w Łagiewnikach zawierzenie świata Bożemu Miłosierdziu znacznie podniosły rangę tego sanktuarium. Należy przypuszczać, że już w niedalekiej przyszłości liczba pielgrzymów zbliży się do 3 milionów.

Świątynia w krakowskich Łagiewnikach jest wielkim darem zesłanym współczesnemu człowiekowi od Pana Boga. Ten niecodzienny i drogocenny dar musimy ubogacać naszymi działaniami zmierzającymi do wypełnienia testamentu Jana Pawła II, aby sanktuarium to stało się światowym centrum kultu Bożego Miłosierdzia. Wszystko wskazuje na to, że liczba pielgrzymów, zwłaszcza zagranicznych, będzie systematycznie wzrastać. Już dziś Łagiewniki znajdują się w ofercie wszystkich najważniejszych agencji turystycznych świata. Należy przygotować miasto, a zwłaszcza bezpośrednie sąsiedztwo sanktuarium na przyjęcie milionów pielgrzymów. Ważną rolę w rozwoju krakowskich Łagiewnik odegra niewątpliwie powstające z inicjatywy kardynała Stanisława Dziwisza Centrum Jana Pawła II Nie lękajcie się. Program użytkowy Centrum przewiduje m.in. budowę kilku domów pielgrzyma, wielofunkcyjnego Muzeum Jana Pawła II, centrum kongresowego.

Prof. dr hab. Antoni Jackowski
Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ
Zakład Geografii Religii

**********

Wspólnota Małopolska, Wydanie Okazjonalne, grudzień 2006