Stowarzyszenie Gmin Małopolski, w ramach podejmowanych na rzecz rozwoju regionalnego inicjatyw, podnosi po raz kolejny kwestię budowy autostrady A4. Dyskusja nad Rządowym Programem Budowy Autostrad na forum samorządów terytorialnych i przy udziale przedstawicieli administracji rządowej jest szczególnie uzasadniona w przededniu wprowadzenia reformy administracyjnej państwa. Za parę miesięcy samorząd województw i samorząd powiatów podejmie znaczną część odpowiedzialności za sprawy publiczne.

Stowarzyszenie Gmin Małopolski rozpoczyna dzisiejszą Konferencją stały cykl spotkań. Będziemy spotykać się dwa razy w roku, aby przyglądać się stanowi zaawansowania prac nad budową autostrady A4. Konieczne jest bowiem współdziałanie samorządów terytorialnych, administracji rządowej, przedsiębiorców i polityków dla wspierania programu budowy autostrady A4.

Dotychczasowe dokonania nie przedstawiają się imponująco. Program Budowy Autostrad - nawet w proponowanej wersji minimalistycznej - jest znacznie opóźniony. W ciągu ostatnich 4 lat nie wybudowano ani jednego kilometra autostrady w systemie koncesji.

Konieczne jest pilne przeprowadzenie przetargu i wydanie koncesji na budowę, a następnie eksploatację Autostrady na całym jej przebiegu. Powinno to nastąpić jeszcze w tym roku.

Szczególnie pilne jest podjęcie prac na odcinku Wrocław - Kraków -Tarnów. Na tym bowiem odcinku występuje największy prognozowany ruch pojazdów, co przesądza o ekonomicznym powodzeniu inwestycji już w krótkiej perspektywie.

Dla Krakowa - miasta z listy światowego dziedzictwa kultury UNESCO - uruchomienie pełnej obwodnicy jest pilną koniecznością. Odcinek autostrady stanowiący jednocześnie obwodnicę wokół Krakowa musi mieć charakter nieodpłatny dla korzystających. Brak pełnej obwodnicy dla Krakowa jest co raz większym zagrożeniem ekologicznym. Odcinek na trasie od Krakowa do Wieliczki, na którym notowana jest największa liczba wypadków drogowych, powinien być ukończony jak najszybciej.

Wymaga starannego rozważenia zgłaszany przez koncesjonariuszy postulat stworzenia "funduszu wsparcia" na pokrycie niedoborów w pierwszych latach po oddaniu autostrad do użytku.

Budowa autostrady A4 powinna być przyspieszona. Przesądza o tym przede wszystkim opłacalność ekonomiczna inwestycji. Istotnym argumentem jest także strategiczne znaczenie autostrady A4 w kontekście rozwoju stosunków politycznych i gospodarczych z Ukrainą. Przesądzone już przystąpienie Polski do NATO, a potem do Unii Europejskiej, czyni z naszej granicy z niepodległą Ukrainą najdalej na wschód wysuniętą granicę tych organizacji. Polska jako raj tranzytowy z Niemiec na Ukrainę stoi przed wielką szansą. Konkurencję dla niej mogą stanowić połączenia drogowe przez Czechy i Słowację. Polska jako uczestnik NATO jest w tej rywalizacji na zdecydowanie lepszej pozycji.

Jednocześnie zwróciłem się do Redaktorów Naczelnych wiodących gazet, stacji telewizyjnych i radiowych Małopolski i Śląska - z apelem o podjęcie wspólnej akcji "TAK dla AUTOSTRADY A-4!". Proponuję podjęcie intensywnej kampanii na rzecz budowy autostrad poprzez stałe informowanie o stanie prac, prezentowanie artykułów ukazujących realne korzyści wynikające z funkcjonowania sieci autostrad, prezentowanie stanowisk popierających program budowy autostrad i inne. Akcja powinna prowadzić do współdziałania w wywieraniu wpływu na władze publiczne w tym zakresie.

Wyrazem takich działań jest odbywająca się w dniu dzisiejszym Konferencja Regionalna "Autostrada A4 -szansą rozwoju Małopolski i Śląska" z udziałem Ministra Transportu, Prezesa Agencji Budowy i Eksploatacji Autostrad, Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast. Parlamentarzystów, Wojewodów, Prezydentów i Burmistrzów a także Marszałków Sejmików Samorządowych z Małopolski i Śląska. Celem konferencji jest prezentacja prac nad budową autostrady A4, od granicy z Niemcami do granicy z Ukrainą przez Śląsk i Małopolskę, a także omówienie możliwych form przyspieszenia tych prac.

Uważam, że proponowana akcja może doprowadzić do przyspieszenia prowadzonych prac, a także do traktowania programu budowy autostrad jako priorytetu, zarówno przez władze państwowe i samorządowe jak i inne podmioty (samorządy zawodowe, organizacje społeczne i polityczne i in.). Dla Małopolski, jako regionu przygranicznego, szybka realizacja programu budowy autostrad ma szczególne znaczenie. Dotyczy to zwłaszcza autostrady A-4 stanowiącej element połączenia drogowego Berlin-Drezno-Katowice-Kraków-Tarnów-Lwów-Kijów-Morze Czarne.

Działające w Małopolsce specjalne strefy ekonomiczne w Mielcu, Starachowicach, Tarnobrzegu, a także Park Technologiczny w Krakowie, mogą być jednym z czynników stymulujących program budowy autostrad. Istniejące w tym zakresie możliwości nie są w pełni wykorzystane, także ze względu na brak informacji. Pożądane jest stworzenie kolejnych specjalnych stref ekonomicznych w tym w Przemyślu i Rzeszowie. Konieczna współpraca Małopolski i Śląska nadaje rozwojowi sieci autostrad dodatkowe istotne znaczenie.

Proponuję także powołanie zespołu dla prowadzenia bieżących działań i reprezentacji środowisk regionalnych w sprawie programu budowy autostrady A4. Zespół ten w kilkoosobowym składzie włączony zostanie do przygotowań następnej konferencji z tego cyklu.

Materiał jest tekstem przemówienia wygłoszonego na Konferencji zorganizowanej przez SGM w Krakowie, dnia 4 maja 1998 roku.