Wybrane inwestycje dofinansowane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

1. Układ solarny na Krytej Pływalni w Proszówkach - inwestycje ekologiczne w gminie Bochnia

Od 12 czerwca 2003 r., dzięki pożyczce z WFOŚiGW w wysokości 459,5 tys. zł, woda basenowa użytkowa na Krytej Pływalni w Proszówkach ogrzewana jest jedną z najtańszych odnawialnych form energii - energią słoneczną. Dla jej pozyskania zainstalowano 106 kolektorów po 2,5 m kw. każdy. Umieszczono je wzdłuż ściany południowej pływalni oraz na dachu przylegającej do niej hali sportowej. W naszej szerokości geograficznej z 1m kw. kolektora można uzyskać 600 kW, a to oznacza, że roczny bilans może wynieść 159 tys. kW.

Integralną częścią instalacji jest sześć zbiorników buforowych niskotemperaturowych oraz jeden wysokotemperaturowy o łącznej pojemności 9,1 tys. litrów. W systemie funkcjonują ponadto dwie pompy ciepła o łącznej mocy 60 kW. Pierwsza z nich jest odpowiedzialna za optymalne pozyskiwanie energii cieplnej z układu solarnego, a druga pozyskują ją ze ścieków opuszczających pływalnię (w najchłodniejszych miesiącach roku ścieki te posiadają temperaturę +16oC).

Dla każdego układu solarnego efekt ekonomiczny uzależniony jest od warunków pogodowych, które w skali roku rozliczeniowego mogą być zmienne. W ubiegłym roku udało się dzięki temu zaoszczędzić 20 proc. kosztów gazu, tj. ok. 35 000 zł. Jest to jedyna pływalnia w Małopolsce ogrzewana energią odnawialną.

Pożyczka, tzw. pomostowa, zaciągnięta w WFOŚiGW umożliwiła gminie skorzystanie z 75 proc. dotacji z funduszu SAPARD. Uwzględniając częściowe umorzenie - stosowane przez WFOŚiGW - całą instalację solarną gmina uzyskała ze środków zewnętrznych. Należy podkreślić, że współautorem projektu architektury pływalni oraz systemu solarnego jest inż. budownictwa Jerzy Lysy, wójt Gminy Bochnia.

**********
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie jest niezwykle przychylną samorządom instytucją, która potrafi docenić starania i zaangażowanie gmin, ułatwiając im skorzystanie zarówno ze środków Funduszu, jak i coraz bardziej dostępnych środków unijnych. Główną barierą w pozyskiwaniu tych ostatnich jest zapewnienie na wstępie inwestycji całości środków - stąd tak potrzebne tzw. kredyty i pożyczki pomostowe. Merytoryczne przygotowanie pracowników Funduszu, a także atmosfera przychylności dla gmin sprawiają, że WFOŚiGW jest stałym i mile widzianym elementem samorządowego krajobrazu - Jerzy Lysy Wójt Gminy Bochnia.


2. Oczyszczalnia ścieków w Proszówkach - inwestycje ekologiczne w gminie Bochnia

Dzięki pożyczce WFOŚiGW, która wyniosła 1.409.400 zł, została też wybudowana w 2004r. mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków bytowo-gospodarczych w Proszówkach o przepustowości 350 m sześc. na dobę. Docelowo spływać do niej będą ścieki z 395 budynków, gdzie zamieszkuje 1540 osób. Do dnia dzisiejszego podłączono już ok. 17 km kolektorów.

Przyjęta technologia oczyszczania niskoobciążonym tlenem osadem czynnym wraz ze zmianami modernizacyjnymi dokonanymi przez firmę Sumax, pozwala na uzyskanie bardzo dobrych efektów oczyszczania, spełniających najwyższe kryteria.

Obiekt zaopatrzono w dwustopniowy, mechaniczno-biologiczny proces oczyszczania z redukcją związków biogennych, stabilizacją i wstępną przeróbką osadu (odwodnienie, suszenie), przy przyjętym obciążeniu oczyszczalni ładunkiem zanieczyszczeń wyrażonym wskaźnikiem wg norm. W systemie przewidziano również - w razie konieczności - możliwość podawania roztworu siarczanu żelaza w sposób ciągły lub doraźnie, w zależności od potrzeby zwiększania stopnia odfosforowania ścieków.

Podstawowe procesy przebiegają w urządzeniach składających się z kraty koszowej, osadnika wstępnego z komorą osadową, jednostki oczyszczania biologicznego z odazatawianiem i odfosforowaniem, osadnika wtórnego, wydzielonej komory tlenowej stabilizacji osadu. Rozwiązanie osadnika wstępnego, spełniającego równocześnie rolę komory fermentacyjnej oraz dodatkowe zastosowanie komory niedotlenionej gwarantuje osiągnięcie wysokiej efektywności usuwania związków biogennych, tj. azotu i fosforu.

Nowoczesna technologia i rozwiązania techniczne oczyszczalni ścieków gwarantują, że uciążliwość obiektu jest mniejsza od obiektów o podobnych funkcjach w kraju.

Gmina Bochnia uzyskała na tę inwestycję dotację z funduszu przedakcesyjnego SAPARD, ale - jak twierdzi wójt gminy Jerzy Lysy - aż 75-cio procentowa pomoc była możliwa, dzięki pożyczce pomostowej z WFOŚiGW.

W bocheńskiej gminie podłączonych jest do sieci kanalizacyjnych aż 60 proc. gospodarstw (ewenement na skalę kraju dla gmin wiejskich), a jeszcze 10 lat temu nie było tu nawet 1 mb kolektora kanalizacyjnego (obecnie jest ich 120 km) i ani jednej oczyszczalni ścieków (obecnie jest ich 7).


3. Likwidacja azbestu w gminie Szczucin

W 1959 roku uruchomiono w Szczucinie wytwórnię materiałów budowlanych, azbestowo-cementowych. W zakładzie tym od 1959 do 1993 r. przetworzono ogółem 350 tys. ton azbestu w tym 65 tys. ton azbestu niebieskiego -krokidolitu, co stanowi 70% ogólnej ilości krokidolitu przetworzonego w całym przemyśle azbestowo-cementowym w Polsce. Krokidolit jest odmianą azbestu, która jest najbardziej agresywna biologicznie. Złom materiałów budowlanych (rury, eternit, szlam, opiłki) zawierających azbest stosowano od początku produkcji do miesiąca lipca 1992 r. do utwardzania dróg, placów użyteczności publicznej, podwórzy, boisk. Duże zapotrzebowanie na materiały do utwardzania nawierzchni, zapełniania wyrobisk, niwelowania powierzchni ziemi, jak też produkcji materiałów budowlanych gospodarczymi sposobami sprawiło, że wszystkie rodzaje odpadów azbestu znalazły zastosowanie w ramach ich gospodarczego wykorzystania. Powszechne zastosowanie odpadów azbestowych do budowy i utwardzania nawierzchni dróg, placów użyteczności publicznej, boisk przyszkolnych i podwórzy gospodarstw rolnych spowodowało powstanie dużego źródła emisji pyłu azbestowego w miejscach częstego przebywania ludzi.

Zakaz wyrobu produktów zawierających azbest wprowadziła ustawa z dn. 28 sierpnia 1997 r. (Dz.U. Nr 101, poz. 628). Tym samym nie przybywa już azbestu w środowisku gminy. Pozostał jednak problem zanieczyszczenia środowiska związany z niewłaściwym wykorzystaniem odpadów produkcyjnych oraz ich nieuporządkowanym, "dzikim" składowaniem. Funkcjonujące źródła emisji pyłu azbestu powodują przekroczenie dopuszczalnych norm.

Azbest jest zupełnie nieszkodliwy dla wszystkich elementów środowiska i ludzi jeżeli znajduje się pod powierzchnią ziemi i nie może być przemieszczany do atmosfery, a za jej pośrednictwem do dróg oddechowych. Azbest nie rozpuszcza się w wodzie i nie przemieszcza się w ziemi. Skutecznym unieszkodliwieniem odpadów azbestowych jest więc izolowanie ich od kontaktu z powietrzem atmosferycznym. Przykrycie ich warstwą zapewniającą nienaruszalność w toku użytkowania powierzchni spełnia wymóg trwałego unieszkodliwienia.

W latach 1996-1998 powstał projekt zamawiany przez Komitet Badań Naukowych pt. "Opracowanie programu realizacji w zakresie profilaktyki zdrowia mieszkańców miasta i gminy Szczucin z uwzględnieniem wielkości ryzyka zdrowotnego wynikającego z zanieczyszczenia środowiska azbestem". W trakcie badań środowiskowych stwierdzono, że szczególnie dużym źródłem emisji włókien azbestu do atmosfery są nawierzchnie dróg. Ponad 50% nawierzchni dróg badanych przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi wykazało drobnoziarnisty (pyłotwórczy) skład odpadów azbestowych (w tym rozdrobnionych na miejscu). Dane szacunkowe masy odpadów azbestowych uzyskane przez IMP w Łodzi wskazują, że na drogach Gminy Szczucin znajduje się około 330 tys. m3 odpadów azbestowych. Tylko niewielka część dróg zawierających odpady azbestowe została zabetonowana bądź zaasfaltowana.

Opracowanie to stało się podstawą do podejmowania dalszych działań związanych z problematyką eliminacji źródeł emisji pyłu azbestowego do środowiska. W latach 2001-2002 ze środków finansowych Województwa Małopolskiego oraz Gminy Szczucin zrealizowano projekt pn. "Wojewódzki program unieszkodliwiania azbestu na przykładzie gminy Szczucin". Różnorodność i specyfika zalegających na terenie gminy Szczucin odpadów azbestowych pozwoliła na jej przykładzie zetknąć się z całym spektrum zagadnień i wypracować sposoby postępowania z odpadami azbestowymi. Dla gminy Szczucin opracowanie to stanowi podstawę do dalszych działań związanych z zabezpieczeniem powierzchni zaazbestowanych na jej terenie, w szczególności dotyczy dróg gminnych utwardzonych odpadami zawierającymi azbest.

Dotychczas w oparciu o "Wojewódzki program unieszkodliwiania azbestu na przykładzie Gminy Szczucin" zabezpieczono 16,1 km dróg, w tym 5,4 km dróg w roku 2004, realizując zadania pn. "Zabezpieczenie odpadów azbestowych na drogach wewnętrznych osiedla 3 Maja w Szczucinie" oraz "Remont drogi Nr 91 w miejscowości Wola Szczucińska". Zadania te finansowane były ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundacji EkoFundusz, Województwa Małopolskiego, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska Gospodarki Wodnej, programu SAPARD oraz środków własnych Gminy.

Na fotografii przedstawiono drogę Nr 91 po zabezpieczeniu odpadów zawierających azbest poprzez szczelne przykrycie warstwą mineralno-bitumiczną. W ramach tego zadania zabezpieczono odpady na powierzchni 10.646 m2. Dzięki zrealizowaniu tej inwestycji nastąpiła znaczna poprawa stanu środowiska w rejonie wsi Wola Szczucińska.


4. Chrzanowska grupowa oczyszczalnia ścieków

Chrzanowska grupowa oczyszczalnia ścieków została zaprojektowana dla zlewni miasta Chrzanowa i dla miasta Trzebini.

Po zmodernizowaniu od 2002 roku przepustowość oczyszczalni wynosi 35 000 m3/dobę. Ze względu na fakt, iż na terenach obu zlewni występuje kanalizacja ogólnospławna, oczyszczalnia musi oczyszczać tak ścieki sanitarne jak i wody opadowe.

Modernizacja pozwoliła na uzyskanie bardzo zadawalającego stopnia oczyszczania. Szczególnie ważnym jest usuwanie związków azotowych i fosforowych. W ramach modernizacji powstało dobrze wyposażone laboratorium, które na bieżąco czuwa nad sprawną pracą poszczególnych ogniw oczyszczania.

Modernizacja umożliwia przyjęcie ścieków z nieskanalizowanych rejonów Gminy Trzebinia, a więc Psary, Karniowice, Dulowa, Myślachowice, Góry Luszowskie oraz Gminy Chrzanów: Płaza, Pogorzyce, Balin i Luszowice.

Biogaz jaki otrzymywany jest na oczyszczalni przy przeróbce osadu zostaje w pełni wykorzystany do celów grzewczych oraz do napędzania generatorów prądu. Tak więc bilans energetyczny oczyszczalni jest bardzo dobry. Kryształowo czyste wody z oczyszczalni odprowadzane do rzeki Chechło znacznie poprawiają jej czystość. Najlepiej świadczy o tym życie biologiczne w rzece za oczyszczalnią ścieków. Tak samo oczyszczalnia jak i efekty oczyszczania mogą być wzorcowymi nie tylko w Polsce ale i w Europie.


5. Oczyszczalnia ścieków w Laskach

Budowa "Oczyszczalnia ścieków w Laskach" została rozpoczęta 7.01.2002r. a zakończona 30.09.2003r. Dnia 8.10.2003r została oddana do użytkowania nowo powołanemu Gminnemu Zakładowi Oczyszczania Ściekówz siedzibą w Małobądzu ul. Górna 25.

Koszt całkowity tej inwestycji wyniósł 4.465.466,48 zł. z tego Gmina Bolesław otrzymała pożyczkę z WFOŚ i GW w Krakowie w wysokości 2.510.084,00 zł.

Pożyczka została zaciągnięta w latach 2002-2003, a spłata rozłożona na 10 lat, z aktualnym oprocentowaniem 4 % w skali roku i możliwością umorzenia do 50 % po osiągnięciu efektu rzeczowego.


6. Kanalizacja sanitarna Maków Podhalański-Sucha Beskidzka

Na początku lat 90-tych Miasto Maków Podhalański skanalizowane było w niewielkim stopniu i to tylko kanalizacją ogólnospławną. Było to olbrzymim obciążeniem dla miasta i jego rozwoju, gdyż położenie geograficzne, bliskość Babiogórskiego Parku Narodowego i atrakcyjne tereny pod zabudowę o charakterze turystycznym, są siłą i atutem Makowa Podhalańskiego. Brak podstawowej infrastruktury, zapobiegającej degradacji środowiska, tę atrakcyjność w znacznym stopniu obniżały. Samorząd miasta od samego początku przywiązywał wagę do rozwiązania tego problemu i tak narodziła się koncepcja budowy nowoczesnej, o dużej przepustowości sieci kanalizacji sanitarnej Bez wsparcia zewnętrznego miasto nie byłoby jednak w stanie osiągnąć takiego efektu ekologicznego.

Program rozpoczęto w 1994 r. Maków otrzymał wówczas 480 tys. zł dotacji z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, a w 1995 r. i 1996 r. wsparty został pożyczką w wysokości 260 tys. zł. W latach 2000-2003 Maków Podh. korzystał ponadto z dotacji ze środków: funduszu PHARE-INRED (ponad 141 tys. zł), Ekofunduszu (ponad 2,5 mln. zł) oraz funduszu SAPARD (blisko 1,3 mln. zł). Kolejne środki uzyskał dzięki pożyczce z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie. Instytucja ta przedstawiła do dyspozycji samorządowi makowskiemu kwotę 1.443.069,- zł.

Do końca 2004 r. uzyskano efekt ekologiczny w postaci 6432 m kolektora oraz 8213,5 m sieci rozdzielczej i przyłączy. Koszt realizacji robót to 7.321.000,65 zł.

W 2005 r., inwestycje prowadzone będą w ramach przyznanej dotacji ze środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Planuje się wybudowanie 3104 m sieci rozdzielczej oraz 1629 m przyłączy i przykanalików za kwotę 1.924.070 zł. Dla obecnej władzy Miasta budowa kanalizacji jest zadaniem najważniejszym, ponieważ efekt ekologiczny, jaki uzyskuje gmina Maków rekompensuje w pełni kwoty, jakie są wydatkowane.


7. Stacja uzdatniania wody w Łukanowicach

Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Brzesku Sp. z o.o. dostarcza wodę dla odbiorców na terenie gmin: Brzesko, Dębno i Wojnicz, które zrzeszone są w Związku Międzygminnym ds. Wodociągów i Kanalizacji w Brzesku (do Związku przynależą także gminy Zakliczyn i Gnojnik - przyszli odbiorcy). Woda pochodzi ze Stacji Uzdatniania Wody w Łukanowicach.

Stacja w Łukanowicach funkcjonuje od 1972 r., a jej zdolność produkcyjna wynosi 11200 m3/d. Woda pobierana jest z ujęcia brzegowego na Dunajcu, skąd - za pośrednictwem lewara przesyłana jest na pompownię wody surowej. Zmieniające się przepisy oraz potrzeba produkcji wody coraz lepszej jakości, spowodowała, że konieczna stała się modernizacja urządzeń i procesów związanych z oczyszczaniem wody. W 2001 roku opracowano koncepcję "Poprawa jakości uzdatniania wody". Koncepcja zakładała poprawę zdolności i jakości uzdatniania wody poprzez wymianę zniszczonych i wyeksploatowanych urządzeń, zastosowanie skuteczniejszych środków do jej oczyszczania oraz zwiększenie kontroli nad procesami koagulacji i dezynfekcji.

Pierwszy etap zadania polegał na zmianie stosowanego środka do dezynfekcji wody, chloru na dwutlenek chloru. Posiada on lepsze właściwości utleniające i dzięki temu może również działać na bakterie, wirusy i ich przetrwalniki, które opierają się działaniu chloru. Pomaga usuwać nieprzyjemny zapach i smak wody, który pochodzi od zawartych w wodzie fenoli, alg czy od produktów ich rozkładu. Dwutlenek chloru wytwarzany jest w oparciu o metodę chlor/chloryn. Prace wykonano w latach 2002-2003. Koszt realizacji wyniósł 907 541,14 zł. Inwestycja została wykonana ze środków własnych i Związku Miedzygminnego ds. Wodociągów i Kanalizacji w Brzesku. Udział Związku wyniósł 131 875,00 zł.

W ramach drugiego etapu wykonano:
• kompleksową modernizację instalacji koagulacji z zastosowaniem układu optymalizacji procesu koagulacji ( analizator SCA ) wraz z remontem komór wolnego i szybkiego mieszania oraz wymianą mieszadeł,
• nowy lewar z rur PE Ø 560 o długości 404 m.
Wykonanie prac było możliwe dzięki uzyskaniu pożyczki w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie w wysokości 1 499 429,70 zł.

Instalację na SUW Łukanowice tworzą:
• układ magazynowania i dozowania koagulanta,
• układ przygotowania i dozowania polielektrolitu,
• układ szybkiego i wolnego mieszania,
• układ kontrolno pomiarowy.

Koagulant magazynowany jest w zbiorniku o pojemności 7,5 m3, który umieszczono w tacy ochronnej z czujnikiem wycieku. Koagulant dawkowany jest do rurociągów doprowadzających wodę surową komór szybkiego mieszania. Dawka jest sprawdzana i korygowana przez optymalizator procesu koagulacji (SCA), który w sposób bezpośredni mierzy skutek dodawania koagulanta. Do rurociągów prowadzących do komór wolnego mieszania dozowany jest natomiast polielektrolit. Służy on sporadycznie do wspomagania procesu przy dużej mętności wody surowej.

W komorach szybkiego mieszania następuje całkowite wymieszanie wody surowej i koagulantu. W wyniku reakcji chemicznych i fizycznych cząstki koloidalne zostają zdestabilizowane i wraz trafiają do komór wolnego mieszania, gdzie w wyniku transportu i zderzeń, powstają kłaczki, następnie są skutecznie usuwane z wody. Surowa, jednorodna woda może jednak dawać mikroodchylenia, na które układ kontroli reaguje automatycznie. W przypadku pojawienia się zaburzeń przepływu, powodujących gwałtowny wzrost mętności wody, układ kontroli SCA - w celu utrzymania wartości zadanej - dozuje zwiększoną dawkę koagulanta. Całość procesu sterowana jest komputerowo w centralnej dyspozytorni.


8. Oczyszczalnia ścieków dla osiedla Miejskie Pola w Nowym Wiśniczu

Gmina Nowy Wiśnicz ma charakter miejsko wiejski. Położona jest na progu Pogórza Karpackiego, zajmuje obszar 82,5 km2, znajduje się w strefie chronionego krajobrazu Wiśnicko - Lipnickiego Parku Krajobrazowego. W granicach tego parku występują w kompleksach leśnych Bukowiec i Kopaliny liczne osobliwości natury. Centrum życia społecznego, kulturowego oraz siedzibą władz samorządowych jest miasto Nowy Wiśnicz.

Gminę zamieszkuje 12,7 tys. mieszkańców. W okresie sezonu turystycznego przybywa do Wiśnicza około 40 tysięcy turystów. Obiektami, które cieszą się dużym zainteresowaniem wczesnobarokowy zamek Kmitów i Lubomirskich, zespół architektoniczny kościoła parafialnego w Nowym Wiśniczu, siedemnastowieczny ratusz, dawny klasztor a obecnie więzienie, udostępniane także dla zwiedzających, dworek Koryznówka, w którym bywał Jan Matejko, gospodarstwa agroturystyczne oraz inne siedemnastowieczne zabytki wkomponowane w krajobraz.

W trosce o czystość środowiska naturalnego prowadzonych jest w gminie na przestrzeni ostatnich 5-ciu lat, szereg inwestycji z zakresu inżynierii środowiska. Do takich przedsięwzięć należy między innymi sieć kanalizacji sanitarnej o łącznej długości 14,1km w Nowym Wiśniczu, Starym Wiśniczu i Kopalinach, biologiczna oczyszczalnia ścieków, nowoczesne składowisko i segregatornia odpadów stałych.

Oczyszczalnia ścieków bytowo - gospodarczych o przepustowości 135m3/d dla miejscowości Olchawa oraz dla osiedla Miejskie Pola w Nowym Wiśniczu wraz z siecią kanalizacyjną została wykonana między innymi w celu ochrony i zabezpieczenia ujęć wody pitnej dla miasta.

Obiekt w skład, którego wchodzi pompownia główna ścieków surowych, budynek techniczno-socjalny, bioreaktor, zbiornik osadu nadmiernego, komora pomiarowa, pracuje w oparciu o reaktor biologiczny BIO-PAK, typ KBA-80-600 wykonany z elementów prefabrykowanych. skład reaktora wchodzą: piaskownik pionowy, komora defosfatacji, komora denitryfikacji i nitryfikacji oraz osadnik wtórny. Przyjęte rozwiązania technologiczne, hermetyzacja procesu oczyszczania ścieków, pełna obudowa zbiorników i obiektów oraz zastosowane rozwiązania materiałowe pozwalają na znaczne ograniczenie emisji zanieczyszczeń gazowych i mikrobiologicznych do atmosfery oraz eliminują skażenie wód gruntowych i powierzchniowych. Oczyszczalnia pracuje w systemie ciągłym, sterowana jest automatycznie i nie wymaga stałej obsługi, do nadzoru wymagane jest jedynie czasowe zatrudnienie odpowiednio przeszkolonego pracownika.

Oczyszczalnię charakteryzują niskie koszty eksploatacji, duża elastyczność pracy (wysokie bezpieczeństwo).

Budowa oczyszczalni została sfinansowana środków własnych gminy oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wartość całej inwestycji wyniosła 850 000 zł.