Polskie Państwo Podziemne, zbudowane podczas II wojny światowej dzięki patriotyzmowi, poświęceniu i zdolnościom organizacyjnym setek tysięcy Polaków, nie miało odpowiednika w okupowanej Europie. W konspiracji działały stronnictwa polityczne, a Delegatura Rządu RP na Kraj stała na czele władz administracyjnych. Siłę zbrojną stanowiła Armia Krajowa (do 1942 r. Związek Walki Zbrojnej), licząca wiosną 1944 r. ok. 360 tys. żołnierzy. Głównymi sposobami walki bieżącej prowadzonej przez AK były sabotaż i dywersja. Wywiad AK rozpracował rakiety V-1 i V-2, którymi Niemcy ostrzeliwali Wielką Brytanię oraz tereny wyzwolone w 1944/1945.

W związku z wkroczeniem Armii Czerwonej na ziemie polskie AK rozpoczęła akcję „Burza", a największą i najtragiczniejszą bitwą 1944 r. stało się Powstanie Warszawskie. Wielu żołnierzy AK kontynuowało walkę przeciwko Sowietom i narzuconej przez nich władzy komunistycznej.

W okresie PRL żołnierze AK byli represjonowani, a pamięć o ich czynach miała ulec zapomnieniu. Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila" powstało w 2000 r. - po trwającym dziesięć lat trudzie gromadzenia i eksponowania pamiątek historycznych przez kombatantów AK - jako samorządowa jednostka upowszechniania kultury Miasta Krakowa i Województwa Małopolskiego.

Działalność statutowa Muzeum polega na gromadzeniu, opracowywaniu, restaurowaniu, magazynowaniu i udostępnianiu unikatowych zbiorów związanych z fenomenem armii Polskiego Państwa Podziemnego, zrodzonej z konieczności obrony bytu państwa i narodu polskiego w najtrudniejszych warunkach okupacji niemieckiej i sowieckiej oraz ukazujących opór i walkę przeciwko dwudziestowiecznym totalitaryzmom. Dotychczas Muzeum zgromadziło niemal 7000 muzealiów oraz ponad 12 000 archiwaliów.

Instytucja prowadzi także szeroko pojętą działalność dydaktyczną: organizowane są lekcje muzealne, spotkania z kombatantami i historykami, odczyty, prelekcje, pokazy filmów, promocje książek. Zapraszamy także na „Spotkania z bronią" w ramach programu Bon Kultury.

Od lipca 2009 r. Muzeum realizowało projekt pn. „Rewaloryzacja i adaptacja budynku przy ul. Wita Stwosza 12 w Krakowie dla potrzeb Muzeum Armii Krajowej", który był współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, Województwa Małopolskiego i Gminy Miejskiej Krakowa. Projekt inwestycyjny umożliwił rewitalizację budynku wraz ze stworzeniem nowej ekspozycji stałej Muzeum Armii Krajowej oraz zapewnieniem warunków przestrzennych do działalności muzealnej o charakterze ekspozycyjnym, dydaktycznym, reprezentacyjnym z towarzyszącymi funkcjami wspomagającymi. W ramach inwestycji przeprowadzono przebudowę jednego z obiektów poaustriackiego kompleksu zabudowań koszarowych na Muzeum AK. Budynek murowany z cegły, dwukondygnacyjny z poddaszem użytkowym, podpiwniczony, powstał około roku 1911 i był częścią austriackiego centrum logistycznego i dowodzenia Twierdzy Kraków. W okresie II Rzeczpospolitej i po II wojnie światowej, aż do lat 90., użytkowany był przez Wojsko Polskie. Projekt był zgodny z założeniami strategii rozwoju kraju, regionu i gminy. Zakończoną jesienią 2011 r. rewaloryzację naukowcy z Politechniki Krakowskiej ocenili jako najlepszą w Polsce oraz jedną z najlepszych w Europie wśród budynków post-militamych i postindustrialnych. Ideą ekspozycji stałej, otwartej 27 września 2012 r„ jest przedstawienie całościowego obrazu polskiego podziemia czasów wojny, wraz z jego duchową genezą obejmującą Polskę międzywojenną oraz kształtem jego dziedzictwa patriotycznego we współczesnej Polsce.

Misją nowoczesnej, wzbogaconej środkami multimedialnymi ekspozycji jest:

- ukazanie życia narodu, który pod okupacją niemiecką i sowiecką kontynuował byt państwowy w postaci Polskiego Państwa Podziemnego, jako fenomenu na skalę światową,

- ukazanie fenomenu Armii Krajowej jako części Polskich Sił Zbrojnych podległych Rządowi Polskiemu na Uchodźstwie i zarazem siły zbrojnej Polskiego Państwa Podziemnego, ze szczególnym uwzględnieniem żołnierzy AK, ich postaw, motywacji i działań.

Na parterze zwiedzający może poznać historię II Rzeczpospolitej, przebieg kampanii wrześniowej i życie w obozach jenieckich oraz zobaczyć m.in. rekonstrukcję czołgu Vickers (zrobioną m.in. z oryginalnych części z czołgu zniszczonego w 1939 r.) oraz baraki dla jeńców. W przestrzeni dotyczącej dwóch okupacji - niemieckiej i sowieckiej - przez pryzmat setek dokumentów i pamiątek z lat wojny (np. naboje i pagony oficerskie przywiezione przez żołnierza AK z katyńskich mogił) zwiedzający może poznać realia życia codziennego, terror, politykę germanizacyjną.

Zasadnicza część wystawy dotycząca Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej znalazła się na poziomie -1 (Polskie Państwo Podziemne, Służba Zwycięstwu Polski - Związek Walki Zbrojnej - Armia Krajowa, Szkolenie wojskowe, Łączność, Kobiety-żołnierze, Biuro Informacji i Propagandy, Kwatermistrzostwo, Cichociemni, Wywiad, Dywersja i sabotaż, Partyzantka, Duszpasterstwo, Akcja „Burza" i Powstanie Warszawskie, Epilog -Zdradzona armia). Można tutaj nie tylko zobaczyć setki zdjęć i pamiątek, ale też dotknąć kadłuba brytyjskiego Hałifaxa, który dokonywał zrzutów dla żołnierzy AK, obejrzeć wnętrze rakiety V-2, której rozpracowanie było największym sukcesem wywiadu AK czy znaleźć się w ubeckim karcerze. W lutym 2013 r. otwarta zostanie wystawa kolekcji broni, przekazanej Muzeum przez dr. Stanisława Wcisłę, żołnierza AK, który po wojnie mieszkał w Kanadzie. W kolekcji znalazły się różnorodne typy długiej i krótkiej broni strzeleckiej wyprodukowane od połowy XIX wieku w różnych krajach świata. W większości są to unikaty, którymi chciałoby się poszczycić niejedno muzeum w Polsce. Równocześnie uruchomiona zostanie strzelnica, w której każdy - uzbrojony w replikę polskiego karabinu przeciwpancernego Ur - będzie mógł zmierzyć się z niemieckim lub sowieckim czołgiem. W skali kraju Muzeum Armii Krajowej, obok Muzeum Powstania Warszawskiego, jest najważniejszym muzeum czynu zbrojnego Polski Walczącej w XX wieku. Jest też jedyną tego typu placówką na świecie, ukazującą całokształt tematyki związanej z Armią Krajową i Polskim Państwem Podziemnym.