Spotkanie w 68. rocznicę rozbicia więzienia w Lidzie

admin 2012-01-18

Wpadamy na wartownię. Przeciwnik widzi wymierzone lufy pistoletu i automatu, umundurowanie niemieckie wprowadza go w błąd. Po zerwaniu telefonu strażnik rzuca się do oddania strzału. Po krótkiej walce wręcz, wrogowie się poddają - tak w 68. rocznicę rozbicia przez Armię Krajową więzienia w Lidzie na Nowogródczyźnie, wspominał akcję jeden z jej dowódców, "Krysiak", Tadeusz Bieńkowicz ps. "Rączy". Spotkaniu w Muzeum towarzyszyło otwarcie wystawy pamiątek "Krysiaków".

"Krysiacy" to żołnierze oddziałów por. Jana Borysewicza "Krysi". W szczytowym okresie, w lipcu 1944 r. liczyły one (II i V batalion 77 p.p. AK) ponad 1000 żołnierzy. Działały w powiecie lidzkim województwa Nowogródzkiego (80 km na południe od Wilna). W akcji na więzienie, przeprowadzonej z 17 na 18 stycznia 1944 r., odbito ponad 70.uczestników akowskiej konspiracji. Jednym z nich był Józef Wydrzycki - stryj Czesława Niemena, jednocześnie kuzyn Jana Borysewicza "Krysi".

"Krysia" zginął w walce z sowieckimi okupantami 21 stycznia 1945 r. pod Kowalkami, nieopodal miejsca śmierci dowódcy z okresu Powstania Styczniowego Ludwika Narbutta. Narbutt był bohaterem, na którym wzorował się "Krysia", był dla niego symbolem waleczności i cnót patriotycznych. Gazeta wydawana przez zgrupowanie "Krysiaków" nosiła tytuł "Szlakiem Narbutta".

Wystawa "Krysiaków" w auli Muzeum składa się z pamiątek, z których najcenniejsze dotyczą zwiadu konnego II batalionu. Są to m.in. wypożyczone przez córkę jego dowódcy - Jana Narożniaka "Pętelki" - rękodzieła jej ojca wykonane w obozie sowieckim w Kałudze oraz obraz "Burza" pędzla batalisty, Antoniego Włodzimierza Trzeszczkowskiego, wypożyczony na wystawę przez "Krysiaka", Romualda Bardzyńskiego ps. "Pająk". Na uwagę zasługują też elementy bogatej kolekcji przekazanej Muzeum Armii Krajowej przez Henryka Wiłkojcia ps. "Sokolicz", który 8 dni przed akcją na więzienie brał udział w rozbiciu transportu aresztowanych innych członków siatki konspiracyjnej.

Wystawę można zwiedzać podczas imprez organizowanych przez Muzeum Armii Krajowej oraz po wcześniejszym uzgodnieniu.